" ဤေလာက၌ အဓမၼ မထြန္းကားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ လူတုိင္း၌ တာ၀န္ရွိသည္ " " ေမတၱာတရားရဲ႕ရနံ႔သည္သာ လူသားအားလုံးကိုၾကည္လင္လန္းဆန္းေစပါသည္ " " ျမန္မာျပည္သူ ့ျပည္သားမ်ား အားလံုး၊ က်န္မာရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစ "

Friday, February 12, 2016

Emotion Management




Emotion Management
=============
(ကိုယ့္ကိုယ္ အျပစ္တင္ျခင္း)
=============

ဘုန္းဘုန္းနဲ႔ နီးစပ္တဲ႔သူေတြထဲမွာ ကေလးေတြ အလိုမက် ျဖစ္တတ္တာကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ေတြ႔ဖူးတယ္။ အဲ့ဒါေတြကို Emotion ရႈေထာင့္ကေန ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ "Negative Emotion" က လႊမ္းမိုးေနတာ။ အကုန္လံုးကို dominate လုပ္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ေလာကႀကီးကို ၾကည့္တဲ့ "window" ဒီျပတင္းေပါက္ေပါ့။ အကုန္လံုး Negative ျဖစ္သြားတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ Negative Emotion ကို ရင္ဆိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။

★ သူမ်ားကို အျပစ္တင္တဲ့ဟာနဲ႔ ကိုယ့္အျပစ္တင္တဲ့ဟာ။
ဒါေလး ေျပာခ်င္တယ္။ ဓမၼစၾကာသုတ္ထဲမွာ ျမတ္စြာဘုရားေဟာထားတဲ့ အစြန္းႏွစ္ခုဆိုတာ ရွိတယ္။ Negative Emotion ျဖစ္တဲ့ထဲမွာ ပထမအစြန္းတစ္ခုက

★ သူတစ္ပါးကို အျပစ္တင္ၿပီးေတာ့ ကိုယ္လုပ္တာဟုတ္တယ္ဆိုၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ အလိုလိုက္တာ။ ဒါ လက္ယာ အစြန္းေရာက္တယ္။ ကာမသုခလႅိကာ ႏုေယာေဂါ ကိုယ့္ကိုယ္ အလိုလိုက္တာ။

★ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ သူမ်ားကိုေတာ့ အျပစ္မတင္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အျပစ္တင္တယ္။ ျဖစ္လာတဲ့ဟာေတြ ငါဘာလို႔သြားလုပ္တာပါ။ ဒီဟာလုပ္တာပါ။ ဒီေနရာ ဘာလို႔လာၿပီးလုပ္တာပါ။ ဒီလူနဲ႔ ဘာေၾကာင့္ လုပ္တာပါနဲ႔ ကိုယ္က ျပန္ၿပီးေတာ့ undo လုပ္လုပ္ေနရတဲ့ဟာေတြ၊ ျပန္ၿပီးေတာ့ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လို႔မရတဲ့ဟာေတြ။ အဲ့ဒါေတြကိုေတြးၿပီးေတာ့ ေနာင္တေတြျဖစ္၊ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အျပစ္ေတြတင္ေနတာ။

အေမရိကားက သူေဌးႀကီးတစ္ေယာက္က စီးပြားေရးလုပ္ရင္းလုပ္ရင္းနဲ႔ မီလ်ံနာျဖစ္ေနၿပီ။ တစ္ေန႔က်ေတာ့ ဘာသြားစဥ္းစားမိလဲဆိုေတာ့ ဟိုေနရာေလးမွာတဲ့ .. "ဘက္စ္ကား"ဆိုပါေတာ့ ။ အဲ့ဒီဘယ္ထဲမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈလုပ္ခဲ့ရင္ ဒီကေန႔ဆိုရင္ အက်ိဳးအျမတ္က ဘယ္ေလာက္ရွိေနၿပီ။ ငါ မလုပ္လိုက္မိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဒီခုနစ္ႏွစ္ အတြင္းမွာ၊ ရွစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ ပိုက္ဆံ ဘယ္ေလာက္ထိ ဆံုးရံႈးသြားတယ္ဆိုၿပီး မရင္းႏွီးလိုက္ရတဲ့ဟာ၊ မလုပ္လိုက္ရတဲ့ဟာ။ အဲ့ဒါကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့ သူက ေနာင္တေတြ ျဖစ္တယ္။ သူ႔ကိုယ္သူ ျပန္အျပစ္တင္တယ္။ အဲ့ဒါကို ေတြးရင္းေတြးရင္းနဲ႔ auto mind ၀င္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ ေနာက္ပိုင္း အိပ္မရေတာ့ဘူး။

စိတ္ဆရာ၀န္ဆီေရာက္သြားတယ္။ အဲ့ဒါနဲ႔ စိတ္ဆရာ၀န္ကသူ႔ကို ဘယ္လိုပဲေျပာေျပာ

" ဒီဆရာ၀န္က ငါ ေျပာတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ကြက္မွ သူကမွ မသိတာ။ သူကမွ တန္ဖိုးမသိတာ" ဆိုၿပီး ဆရာ၀န္ေျပာတာကို သူက နားမေထာင္ဘူး။ အဲ့ဒါနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ သူ အိပ္မႏိုင္ စားမရ အဲ့လိုျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ ဘာေလး သြားေတြ႔တုန္းဆိုေတာ့.. သူက စာဖတ္တဲ့သူဆိုေတာ့ ဓမၼပဒထဲက ျမတ္စြာဘုရားေဟာထားတဲ့ စာသားေလး..

★ အတိတ္ကိုလည္းပဲ ျပန္ၿပီးေတာ့ ေနာင္တမျဖစ္နဲ႔။
★ အနာဂတ္အတြက္လည္း မပူပန္နဲ႔။
★ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ေနပါ။
ဒီလို လုပ္မွ စိတ္ခ်မ္းသာမယ္။

ဒါ သက္ေသ သာဓက သုတ္ထဲမွာလည္း ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ အခု Negative Emotion ကို ကိုင္တြယ္တယ္ဆိုတာက

★ အလုပ္ဘယ္ေလာက္ပဲ မ်ားမ်ား ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္မွာ center လုပ္ေနရမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ Center လုပ္ေနရမယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ အေတြးကို Center လုပ္ႏုိင္ရမယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ Emotion ကို Center လုပ္ႏိုင္ရမယ္။ ဒါေလး ေလ့က်င့္ေပးရမယ္။

အဲ့လို မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ ဒီ အရင္းအႏွီး မလုပ္လိုက္ရတဲ့ အဲ့ဒီစီးပြားေရးမွာ အျမတ္အစြန္း မရလုိက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔၊ သူ ေနာင္တေတြျဖစ္ၿပီးေတာ့ Negative အေတြးေတြပဲ ျဖစ္ေနတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ သူမီလ်ံနာ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ေမ့သြားတယ္။ သူ႔မွာ တိုက္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ကားေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အလုပ္သမားေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ၀င္ေငြေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သူေမ့ေနတယ္။

========

ဘုန္းဘုန္း Oxford မေရာက္ခင္ London မွာေနတုန္းက Sunday School လုပ္ေတာ့ ကေလးေတြနဲ႔ စကားေျပာတဲ့အခါ ကေလးေတြက သူတို႔ျဖစ္ခ်င္တဲ့ဟာေတြကို သူတု႔ိကေျပာျပတယ္။ "အရွင္ဘုရား တပည့္ေတာ္ ဘာမွမလုပ္ခ်င္ဘူး။ Bill Gates လိုပဲတဲ႔။ Bill Gates က ဒီမွာ တစ္ေန႔ကို ၀င္ေငြဘယ္ေလာက္၀င္တယ္။ အဲ့ဒါကို တစ္နာရီနဲ႔ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္၀င္တယ္။ တစ္မိနစ္ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္၀င္တယ္။ ကေလးက အဲ့လို တြက္တာေပါ့။ အဲ့ဒါနဲ႔ သား "ဘာျဖစ္ခ်င္တာတုန္း"ဆိုေတာ့ သူ႔လို။ Bill Gates လို ျဖစ္ခ်င္တာတဲ့။ သူ႔လိုျဖစ္ခ်င္တာေတာ့ ဟုတ္တယ္။

အဲ့လို Ambition ရွိေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ဖက္က ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္မွာ ဒီကေလး သူလုပ္ရမယ့္အလုပ္ကို သူသိရမယ္။ Bill Gates က ေန႔ခ်င္းညခ်င္း Bill Gates ျဖစ္လာတာ မဟုတ္ဘူး။

Bill Gates က သူ လူေတြကို အလုပ္ေပးတယ္ဆိုရင္ ပထမဆံုးေမးတဲ့ေမးခြန္းက
ဘာအမွားလုပ္ခဲ့တုန္းတဲ့။ အဲ့ဒီအမွားကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းခဲ့တုန္းတဲ့။ သူက အဲ့ဒါေမးတာ။

အဲ့ဒါသူသေဘာက်ၿပီဆိုရင္ အဲ့ဒီလူကို သူအလုပ္ေပးလိုက္တာပဲတဲ့။ သူအဓိက ေမးတဲ့ေမးခြန္းေပါ့။
Bill Gates က University လည္း မတက္ခဲ့ရဘူး။ ဒီလိုနဲ႔ ျဖစ္လာတဲ့ ပုဂိၢဳလ္။ အဲ့ဒီေတာ့ ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့

★ ဒီ Negative Emotion ဆိုတာ သူျဖစ္ၿပီဆိုရင္
စိတ္ကို အတိတ္မွာပဲေနခိုင္းတယ္။
ဒီဟာက သိဖို႔ သိပ္အေရးႀကီးတယ္။ စိတ္ကို အတိတ္မွာပဲ ေနခိုင္းတယ္။

ဒီေန႔ တနဂၤေႏြေန႔။ ၃၁ ရက္ေန႔။ မနက္ ၉း၃၀။ ဒါ ပစၥဳပၸန္။ မေန႔က အေၾကာင္း ေတြးေနတယ္။ မေန႔က အေၾကာင္းပဲ စိတ္က Auto Mind နဲ႔ မေန႔ကအေၾကာင္းပဲ အဲ့ဒီကို ခဏခဏ ေရာက္ေရာက္သြားမယ္ဆိုရင္ ဒါ ငါ့မွာ Emotional Issue ရွိသလားလို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ ျပန္ဆန္းစစ္ပါ။ Emotion အေၾကာင္း ရွိသလား။ ဒီ Emotion က ကိုယ့္ကိုယ္ မေက်နပ္တဲ့ဟာလား။ သူမ်ားကို မေက်နပ္တဲ့ဟာလားဆိုတာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ၾကည့္ပါ။
 

Emotion Management (၂)
===================

ကိုယ့္အတြက္ Negative emotion အားလံုးရဲ႕ အရင္းခံကေတာ့၊ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ဒီ ဓမၼစၾကာထဲမွာ ျမတ္စြာဘုရားေဟာထားတဲ့ (ပါဠိလို နည္းနည္းရြတ္ခြင့္ေပးပါ။) "ယံမၸိစၦံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ" - လိုခ်င္တာ မရတာေပါ့။

★ လူတစ္ေယာက္ ၊ အေမက သားကို ဒီပံုစံမ်ိဳးျဖစ္ေစခ်င္တယ္။ သားက ဒီပံုစံမ်ိဳးမျဖစ္ဘူး။ ဆံပင္က နည္းနည္းတိုေနတယ္။ နည္းနည္းရွည္ေနတယ္။
စကားေျပာတာ ဒီလိုျဖစ္ေနတယ္။ အ၀တ္အစား၀တ္တာ ဒီလိုျဖစ္ေနတယ္ဆိုၿပီး အေမက သားကို သူ႔အရွိကို အရွိအတိုင္း လက္မခံဘူး။
ကိုယ္ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့အတိုင္း ရာႏႈန္းျပည့္ ျဖစ္ေစခ်င္ေနတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြက အမွား၊ အမွန္နဲ႔လည္း ဘာမွ မပတ္သက္ဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕ဟာေတြက Preference နဲ႔ ပတ္သက္တယ္။

★ ဒီကေနၿပီးေတာ့ ေရႊတိဂံုကို သြားတယ္။ ဆယ့္ငါးမိနစ္နဲ႔မွန္းထားတယ္
တစ္နာရီၾကာသြားတယ္ဆိုရင္၊ ဒါ ေလးဆယ့္ငါးမိနစ္ ပိုၿပီးေတာ့ အခ်ိန္သံုးရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ Negative Emotion ျဖစ္လာတာကို
ကိုယ္ Manage မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ စီမံခန္႔ခြဲမႈ မလုပ္ႏိုင္ဘူး။

★★ Negative Emotion ရွိလာတာကို ရွိမွန္းမသိလိုက္ဘူးဆိုရင္
လမ္းေပၚကလူေတြကို အကုန္လံုး Negative ျမင္တယ္။ အဆိုးျမင္တယ္။

★ ေရႊတိဂံုဘုရားမွာ သဒၶါတရားနဲ႔ သြားၿပီးေတာ့ ဘုရားဖူးတဲ့သူေတြလို႔
အဲ့ဒီအလွအပေလးေတြ မျမင္ေတာ့ဘူး။
ေရႊတိဂံုဘုရားကို ဒီလိုႏွစ္ေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ လူေတြ သဒၶါတရား၊ လူအင္အား၊ သဒၶါအင္အား၊ ပစၥည္းအင္အား၊ စိတ္ဓာတ္အင္အား၊ ဒီအင္အားေတြ
စုၿပီးေတာ့ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို ဒီလိုျဖစ္ေအာင္ ၾကည္ညိဳစရာေကာင္းေအာင္ လွဴဒါန္း၊ လုပ္ကိုင္၊ ေစာင့္ေရွာက္လာတာ။
အဲ့ဒီအလွအပေတြကို မျမင္ေတာ့ဘူး။

★★ အျပင္က အလွအပမျမင္တာ ဘာေၾကာင့္မျမင္တာလဲဆိုေတာ့
အထဲက အလွအပကို ကိုယ္မျမင္လို႔။

★ ဒါ့ေၾကာင့္ ပထမဆံုး မိမိဘ၀ရဲ႕ အလွျမင္ေအာင္ ဆိုၿပီးေတာ့ Positive Emotion တည္ေဆာက္ပံု၊ တည္ေဆာက္နည္းေလး ေျပာခဲ့ၿပီးၿပီ။
ဒါေပမယ့္ ဒီ Positive Emotion က သူက ဘာနဲ႔တူသလဲဆိုေတာ့
ဒီလို ႏွင္းဆီပန္းေလးေတြနဲ႔ တူတယ္။ ဒီ ႏွင္းဆီပန္းေလးေတြ ပြင့္လာေအာင္ဆိုရင္၊ ဒီ weeds ျမန္မာလိုေျပာရင္ ေပါင္းသင္ေပးရတယ္။
ဒီ ေျမေပၚမွာရွိတဲ့ သူ႕ရဲ႕ေျမၾသဇာကို လာၿပီးေတာ့ အသံုးျပဳေနတဲ့ Negative Emotion ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ေဒါသျဖစ္တယ္ဆိုရင္ အရမ္း Exhausted ျဖစ္တာ။ တစ္ခုခု စိတ္တိုင္းမက်ေတာ့ဘူးဆိုရင္ အရမ္းစိတ္ညစ္တယ္။
ထမင္းစားခါနီးဆိုရင္ မစားႏိုင္ေတာ့ဘူး။
အိပ္ခါနီးဆိုရင္လည္း အိပ္မေပ်ာ္ေတာ့ဘူး။
ဘုရားသြားခါနီးဆိုလည္း အာရံုမစိုက္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။
စာဖတ္ခါနီးဆိုလည္း စာထဲ စိတ္မေရာက္ေတာ့ဘူး။ ထည့္မရေတာ့ဘူး။
အဲ့လိုေတြ ျဖစ္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔တုန္းဆိုေတာ့ အဂၤလိပ္ဆိုရင္ Passion ဆိုတာက သူက အရမ္း.. စိတ္ရဲ႕ အင္အားကို သူက အရမ္း စုပ္ယူသြားတယ္။

★ ဒါေၾကာင့္ ဒီ Negative Emotion Management မွာ ပထမဆံုး
ဒီ Negative Emotion သူအရွိကို အရွိအတိုင္း လက္ခံႏိုင္ရမယ္။ ဒါက စိတ္ညစ္ေနတာ။ "စိတ္ညစ္တယ္ဆိုတာ ဒါေလးကို ေျပာတာ" ဆိုၿပီး
အဲ့ဒီ စိတ္ညစ္တာေလးကို လက္ခံ၊ စိတ္ညစ္တာေလးနဲ႔ ေနေန။

★ ေဒါသျဖစ္တယ္ဆိုရင္ "ေဒါသျဖစ္ေနတာ၊ ေဒါသဆိုတာ ဒီဟာပဲ"ဆိုၿပီး
အဲ့ဒီေဒါသနဲ႔အတူေနလိုက္။ ေဒါသကို ၾကည့္ေနလိုက္။
ၾကည့္တဲ့အခါမွာလည္းပဲ အေကာင္းအဆိုး မေ၀ဖန္နဲ႔။ ေဒါသပဲ။
အေကာင္းအဆိုးမေ၀ဖန္နဲ႔။ အၾကည့္နဲ႔ ၾကည့္ေပးေပါ့။
အၾကည့္နဲ႔ ၾကည့္ေပး။ ဒီလို Negative Emotion ေတြ အေရးႀကီးတယ္။
 

Emotion Management (၃)
===================
(Negative emotion ႏွင့္ ရင္းႏွီးေအာင္လုပ္ျခင္း)
===================
ပထမဆံုး ဆယ္မိနစ္ေလာက္၊ ဆယ့္ငါးမိနစ္ေလာက္ တရားထိုင္ၾကည့္မယ္။

တရားထိုင္တဲ့အခါမွာ ပထမဆံုး မိမိကိုယ္ကို ကိုယ္စိတ္ညစ္တဲ့ဟာေတြ
★ ဘာေၾကာင့္စိတ္ညစ္တတ္တာတုန္း
★ Frustration ျဖစ္တယ္၊ ေဒါသျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တာတုန္း။

အိမ္ေဆာက္တဲ့သူ၊ အဂၤလန္မွာဆုိရင္ေတာ့ အလုပ္သမားေတြနဲ႔ စိတ္ညစ္ရတယ္။ အဲ့ဒါေတာ့ ေနရာတိုင္းပဲ။ အိမ္ေဆာက္တဲ့သူဆိုရင္ အိမ္ေဆာက္တဲ့သူ၊ ေက်ာင္းသားဆိုရင္ ေက်ာင္းသား၊ အိမ္ရွင္မဆိုရင္အိမ္ရွင္မ၊ ကားဆရာဆိုရင္လည္း ကားဆရာ၊ ကိုယ့္ကို စိတ္ညစ္ေစတဲ့ဟာ။
အဲ့ဒါေလး တစ္ခုကို ျပန္ေတြး။

(၁) အဲ့ဒီ Emotion ေလးကို ျပန္ၿပီးေတာ့ In touch လုပ္ပါ။
ဒီဟာေလး အေရးႀကီးတယ္။

မဟုတ္ရင္ ဒီ Emotion က သူစိမ္းလို ျဖစ္ေနတယ္။
သူနဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ မရဘူး။ ျဖစ္တာက ကိုယ့္ရင္ထဲမွာ ျဖစ္တာပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီ Emotion နဲ႔ ကိုယ္က ဆက္သြယ္လို႔ မရဘူး။ ဆက္သြယ္လို႔ မရေတာ့ ဒီ Emotion က သူစိမ္းလို ျဖစ္ေနတယ္။ သူစိမ္းနဲ႔ ေနရတဲ့သူဟာ အရမ္း Tense ျဖစ္တယ္။ စိတ္ထဲမွာ တင္းမာတာ။

★ ကိုယ့္ရင္ထဲမွာရွိတဲ့ ကိုယ္မႀကိဳက္တဲ့ စိတ္ေတြ၊ ေဒါသျဖစ္တဲ့စိတ္ေတြ၊
မလံုမျခံဳဳ ျဖစ္တဲ့ Insecure Feeling ေတြ၊ ေၾကာက္တဲ့စိတ္ေတြ၊
အဲ့ဒီစိတ္ေတြကို သူ႔အရွိကို အရွိအတိုင္းၾကည့္။ ဒါ နံပါတ္တစ္အဆင့္။

(၂) ဒုတိယအဆင့္က်ေတာ့ ၾကည့္လို႔ ေတြ႔လိုက္ၿပီဆိုရင္ စိတ္က Auto Reaction က ဘာေတြလာတုန္း။
Auto Reaction က သူမ်ားကို အျပစ္တင္တာလား။
ကိုယ့္ကိုယ္ အျပစ္တင္တာလား။
အဲ့ဒါေလး ၾကည့္။
ရွိတယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒါေလးကိုလည္းပဲ Register လုပ္လိုက္ပါ။

မေန႔ကေျပာတဲ့ Register ၊ Release and Retain.

★ Register (သိေအာင္လုပ္လိုက္ပါ။)
ဒီဟာပဲဆိုတာ အဲ့ဒါေလးကို မွတ္ထားလိုက္၊ သိလိုက္။ ျမန္မာလိုေျပာတာေတာ့ တရားမွတ္တယ္ေပါ့။ မွတ္လိုက္။ Register လုပ္လိုက္တယ္။

★ ၿပီးရင္ Release ဆိုတာ သူ႔ကို လႊတ္လိုက္တာ။
စိတ္ကို Train လုပ္ေပးရမယ္။ စိတ္ကို သင္ေပးရမယ္။ လႊတ္လိုက္ပါ။

အသိအမွတ္ျပဳလိုက္၊ ၿပီးေတာ့ လႊတ္လိုက္။
အသိအမွတ္ မျပဳဘူးဆိုရင္ မလႊတ္ႏိုင္ဘူး။

ပထမဆံုးအား ျဖစ္တဲ့ Register မလာဘဲနဲ႔
ဒုတိယျဖစ္တဲ့ release က မလာႏိုင္ဘူး။ ပထမဆံုးျဖစ္တဲ့အားေပါ့။
အဲ့ဒါကို သတိလို႔ေခၚတယ္။
ဒီလို လႊတ္တဲ့ဟာကိုက်ေတာ့ ပညာလို႔ေခၚတယ္။ လႊတ္လိုက္တာ။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ မူလအာရံုဆီ ျပန္သြားတယ္။ ျပန္သြားၿပီးေတာ့ စိတ္ကို stable ျဖစ္ေအာင္ stabilize လုပ္တယ္။ အဲ့ဒါ သမာဓိေခၚတယ္။

★★ သတိရယ္၊ ပညာရယ္၊ သမာဓိရယ္ ဒီအင္အားေတြ အသံုးျပဳတယ္။

#ပထမဦးဆံုး မိမိရဲ႔ဒီစိတ္ညစ္တဲ့ဟာေလးေတြ၊ ဒီေန႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊
မေန႔ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒီအပတ္ျဖစ္ျဖစ္၊ အရင္အပတ္ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒီလျဖစ္ျဖစ္၊ အရင္လျဖစ္ျဖစ္ တစ္ခုေပါ့။ အရင္ႏွစ္ကပဲ ျဖစ္ျဖစ္ တစ္ခုေပါ့။

#ဒုတိယဟာက်ေတာ့ မိသားစု ထဲက တစ္ေယာက္ေပါ့။
သူစိတ္ညစ္တဲ့ဟာေလး အဲ့ဒါကို သူ႔ရဲ႕ Negative Emotion နဲ႔ in touch
ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားတယ္။
ဒီဟာေလးနဲ႔ စိတ္ညစ္ေနတယ္။
အေဖက စိတ္ညစ္ေနတယ္။ အေမက စိတ္ညစ္ေနတယ္။
အစ္ကို အစ္မေတြ စိတ္ညစ္ေနၿပီ။ တစ္ေယာက္ေယာက္ေပါ့။
ကိုယ့္သားသမီး စိတ္ညစ္ေနတယ္။
အဲ့ဒီဟာကို အေကာင္းဆံုး မေ၀ဖန္ဘဲနဲ႔ "သူက မွ အသံုးမက်တာ ဘာညာ၊
ေျပာရင္လည္း နားမေထာင္ဘူး။" အဲ့လိုစိတ္ Auto Reaction ေပၚလာရင္ အဲ့ဒါေလးကို Register လုပ္လိုက္ပါ။
ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ စိတ္က အျပစ္တင္ေနတယ္။ အေၾကာင္းေတြ ျပေနတယ္။ Register လုပ္လိုက္။
ၿပီးရင္ Release လုပ္လိုက္။
ၿပီးရင္ Retain လုပ္လိုက္။

#ေနာက္တစ္ေယာက္က်ေတာ့ သူငယ္ခ်င္း။
စိတ္ညစ္တဲ့သူငယ္ခ်င္းလိုက္ရွာ။ မရွိဘူးဆိုရင္ေျပာ။
ဘုနး္ဘုန္းမွာ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ မွ်ေပးမယ္။ (ရယ္လ်က္)
အဲ့ဒီဟာေလး စိတ္ညစ္တာေလးကို in touch လုပ္ပါ။
တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔ေနရာ ၀င္ထိုင္ၾကည့္ပါ။
ကိုယ္ခ်င္းစာဖို႔၊ သူ႔ရဲ႕ ေ၀ဒနာ တစ္မိနစ္၊ ႏွစ္မိနစ္ေလာက္ ခံစားၾကည့္ပါ။

ဘာမွ အေၾကာင္းျပစရာမလိုဘူး။ ဘာေၾကာင့္ သူစိတ္ညစ္တာ၊ အဲ့လိုလည္း သြားၿပီးေတာ့ ေတြးဖို႔မလိုဘူး။ အခုလိုအပ္တာက သူခံစားေနရတာကို ကိုယ္က တတ္ႏိုင္သေလာက္ ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ခံစားေပးဖို႔ပဲ။

သူ စိတ္ညစ္ေနတယ္။ ၿပီးရင္ ကိုယ့္ဆီျပန္လာ။

★★ ဆယ္မိနစ္ေလာက္ တရားထိုင္မယ္။
၀င္ေလ၊ထြက္ေလ က်က် နန ရွဴ ရိႈက္ပါ။
ခႏၶာကိုယ္ ပင္ပန္းတယ္ဆိုရင္ ပင္ပန္းတာကို လက္ခံ။ ရန္မျဖစ္နဲ႔။
ပင္ပန္းတဲ့ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ ရန္မျဖစ္နဲ႔။
ပင္ပန္းတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ကို ေမတၱာေရွ႕ထားၿပီးေတာ့ ၾကည့္။
ၿပီးေတာ့ ၀င္ေလ ထြက္ေလ က်က်နန ရွဴ ရိႈက္ေပး။

★ ဒီ ၿပီးခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ျပန္ေတြးၿပီးေတာ့
Negative Emotion တစ္ခ်ိဳ႕နဲ႔ ပိုၿပီးရင္းႏွီးေအာင္လုပ္တဲ့ဟာ။
ရင္းႏွီးရင္ သိပ္ေၾကာက္စရာမလိုဘူး။
မရင္းႏွီးဘူးဆိုရင္ ကိုယ့္ရဲ႕ရင္ထဲမွာ၊ ကိုယ့္ရဲ႕ ႏွလံုးသားထဲမွာ ျဖစ္တဲ့ Emotion ကို ေတာင္မွ ကိုယ္က ဘယ္လို ကိုင္တြယ္ရမယ္မွန္း မသိဘူး။
ဘယ္လို Manage လုပ္ရမယ္ ဆိုတာမသိဘူး။ ရင္းႏွီးအာင္လုပ္တာ။ 

================
(Negative Emotion ကို ျမင္ေအာင္ၾကည့္ျခင္း)
===================

အျဖစ္မ်ားတာက ခုေခတ္မွာဆိုရင္ အစည္းအေ၀းေတြ တက္ၾကတယ္။
တကၠသိုလ္ဆိုရင္ တကၠသိုလ္အေလ်ာက္၊ အတန္းေက်ာင္းဆိုရင္ အတန္းေက်ာင္းအေလ်ာက္၊ ကုမၸဏီဆိုရင္လည္း ကုမၸဏီအေလ်ာက္၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႕ဆိုရင္ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႕။ လူမႈေရးအသင္းဆိုရင္ လူမႈေရးအသင္း။ ဒီလိုပဲ အစည္းအေ၀းေတြလုပ္တာ။

★ ျမတ္စြာဘုရားကလည္းပဲ ဘာမွာထားတုန္းဆိုေတာ့ သံဃာေတာ္ေတြကို အစည္းအေ၀း မၾကာမၾကာ လုပ္ၾက။ အစည္းအေ၀းတက္ၾက။
★ အစည္းအေ၀းမၿပီးခင္ မေလးမစားနဲ႔ ထ သြားတာမ်ိဳး မလုပ္နဲ႔တဲ့။
★ တိုင္တိုင္ပင္ပင္ရွိၾကဆိုၿပီးေတာ့ မွာထားတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္မို႔လို႔လည္းပဲ သာသနာေတာ္ႀကီးက ႏွစ္ေပါင္း၂၆၀၀၊ ကမာၻေပၚမွာ တည္ရွိတာ သက္တမ္း အရွည္ဆံုး အဖြဲ႕အစည္းပဲ။
ဒီလိုတည္ရွိလာတာ လြယ္လြယ္ကူကူေတာ့မဟုတ္ဘူး။
အစည္းအေ၀းတက္ဖူးတဲ့သူတိုင္း သိတယ္။

★ ဒါက ဘာတုန္းဆိုေတာ့ အစည္းအေ၀းတက္တယ္ဆိုရင္ လူေတြ ေျပာၾကတယ္။ ကိုယ္ေျပာတဲ့ အခ်ိန္လည္းရွိတယ္။ သူမ်ားေျပာတဲ့ အခ်ိန္လည္းရွိတယ္။ သူမ်ားေျပာလိုက္တဲ့ဟာ ကိုယ္နဲ႔သေဘာမတူ၊ အျမင္ခ်င္း မတိုက္ဆိုင္ဘူးဆိုရင္ စိတ္ထဲမွာ ဘယ္လိုျဖစ္သြားလဲ။
★ စိတ္ထဲမွာ တင္းမာသြားတယ္။ တင္းမာသြားတယ္။

★ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ "ငါ့ရဲ႕အျမင္၊ သူတို႔က လက္မခံဘူး" ဆိုၿပီး ကိုယ့္စိတ္က အဲ့လို Auto Reaction ခ်က္ခ်င္း၀င္တယ္။ အဲ့လို ၀င္ၿပီးရင္ ကိုယ္ကိုယ္ အဲ့မွာ ထိုင္ေနရတာ Insecure ျဖစ္တယ္။ မလံုၿခံဳဘူး။
"ငါ့ကို ေလးစားတဲ့ဟာ၊ သူတို႔က မေလးစားေတာ့ဘူး"။
"ငါေျပာတဲ့အတိုင္း အရင္တုန္းက လက္ခံတယ္။ အခုလက္မခံဘူး"။
ဒါမွ မဟုတ္ရင္လည္း "ငါေျပာတာ တခါမွ လက္မခံဘူး" ဆိုၿပီးေတာ့ ဒီလို
ကိုယ္ေျပာတာ တစ္ခါမွ လက္မခံရဖူးတဲ့သူကလည္းပဲ သူ႔ဟာသူ #အားငယ္တယ္။ ဒါ Inferior Complex ။ Complex Feeling။ ပါဠိလိုဆိုရင္ ဟီနမာန္ေခၚတာေပါ့။ အဲ့ဒီအေတြးေတြ၀င္တယ္။ ဒါလည္း Negative Emotion တစ္မ်ဳိးပဲ။

★ ကိုယ္ေျပာတဲ့ဟာ အျမဲတမ္း သူမ်ားေတြ လက္ခံတယ္။
ဒီတစ္ႀကိမ္ လက္မခံဘူးဆိုတာနဲ႔ အဲ့ဒီဆရာႀကီးကလည္း ဒီလိုပဲ စိတ္ထဲမွာ တင္းမာသြားတာပဲ။ အဲ့ဒါက်ေတာ့ဒါ Superior Complex။ Complex Feeling။ ေသယ်မာန္ေခၚတယ္။ ဒီဟာေတြက အနာဂါမ္ျဖစ္တဲ့အခါမွ သူက ပယ္ႏိုင္တာ။ ဒီ ပုထုဇဥ္အေနနဲ႔ ရွိေနတုန္းကေတာ့ ဒီဒုကၡနည္းေအာင္ပဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Manage လုပ္ရတာေပါ့။ အျမစ္ျပတ္ေအာင္ မကုႏိုင္ဘူး။ ဒါနဲ႔ ထိန္းထားႏိုင္တယ္။ ဒုကၡမျဖစ္သင့္တာေတြ မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းထားတယ္။

★ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ ေနာက္တစ္ႀကိမ္လုပ္မယ့္ Exercise က ဒါေလးက ဘယ္လိုုလုပ္မလဲဆိုေတာ့
သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မိသားစုထဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကုမၸဏီထဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္လုပ္္တဲ့ေနရာမွာ ကိုယ့္နယ္ပယ္ လူမႈေရးအသင္းအဖြဲ႕ထဲမွာ ျဖစ္ျဖစ္..

★ ★ ကိုယ္နဲ႔ အျမင္ခ်င္းမတူတဲ့တစ္ေယာက္က သူ႔ရဲ႕ အေတြးအျမင္ေတြကို ေျပာျပတယ္။ သူ႔ရဲ႕ သူလုပ္ခ်င္တဲ့ဟာေတြကို ေျပာျပတယ္။
အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ မိမိဆီမွာရွိတဲ့ Reaction အဲ့ဒါေတြကို ျပန္စဥ္းစားပါ။
ျပန္စဥ္းစား။ အဲ့ဒါကို ျပန္ၿပီးေတာ့ in touch ျပန္လုပ္ပါ။
Relate လုပ္တယ္ဆိုတာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆက္သြယ္တာ။
အဂၤလိပ္လိုေျပာတာက ေဆြမ်ိဳးေလာက relate လုပ္တာ။
ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆက္စပ္တာ။
ကိုယ့္ရဲ႕ emotion ကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆက္စပ္တာ။

● အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ဘယ္လို Tense ျဖစ္သြားတယ္။
● ဘယ္လို တင္းမာသြားတယ္။
● တင္းမာသြားၿပီးေတာ့ ေနရထိုင္ရတာ ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
● စကားေျပာတာ ဘယ္လို တင္းသြားတယ္။
● ဘယ္လို ေဒါသအသံေတြ ပါသြားတယ္။
● ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဆက္ၿပီးေတာ့ လူေတြကို ဘယ္လို Negative ျမင္တယ္။ အဲ့ဒါေလး။

★ ကုိယ့္ဘက္က ဒီလိုပဲ။ ကိုယ္ေျပာတာကို မႀကိဳက္တဲ့လူတစ္ေယာက္။
အစည္းအေ၀းထဲမွာ ကိုယ္ေျပာတာကို မႀကိဳက္တဲ့လူတစ္ေယာက္၊

သူလည္းပဲ ကိုယ့္လိုပဲ သူ႔ရဲ႕ Pain ၊ နာက်င္မႈ ရွိတယ္။
မႀကိဳက္ဘူးဆိုတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း နာက်င္မႈျဖစ္တယ္။
မေန႔ကေျပာခဲ့တဲ့ emotion အႀကီးစား ႏွစ္ခုပဲ ရွိတယ္။
ႀကိဳက္တာနဲ႔ မႀကိဳက္တာ။

★★ အခုဟာက မႀကိဳက္တာကို ေျပာေနတာ။
မႀကိဳက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေန႔စဥ္ေတြ႔ေနရတယ္။
မႀကိဳက္တဲ့လူ၊ မႀကိဳက္တဲ့အသံ၊ မႀကိဳက္တဲ့အရာ၊ မႀကိဳက္တဲ့အစားအစာ၊
ဘယ္ေလာက္ပဲ ေရွာင္ေရွာင္၊ သူက ေတြ႔ႏိုင္ဖို႔အလားအလာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ.. ေတြ႔တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီ emotion က အကုန္လံုးကို လႊမ္းမိုးမသြားေအာင္၊ ဘယ္လို manage လုပ္မတုန္း။

#အဲ့ဒီေတာ့ အစည္းအေ၀းအတက္မ်ားတဲ့သူဆိုရင္
● အစည္းအေ၀းတက္တဲ့ေနရာကို စိတ္ကို ျပန္ပို႔လိုက္၊
● ျပန္ျမင္ေအာင္ၾကည့္။
● ေနာက္ၿပီးေတာ့ မိမိနဲ႔ အျမင္ခ်င္းမတူတဲ့လူတစ္ေယာက္ကို ျမင္ေအာင္ၾကည့္။
● သူေျပာတဲ့စကား ျပန္ၿပီးေတာ့ ၾကားေအာင္ နားေထာင္၊
● နားေထာင္ၿပီး မိမိရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ ဘယ္လိုေနတုန္း။
အဲဒါေလး။ မထင္ရွားေသးဘူးဆိုရင္ ေနာက္တစ္ေယာက္၊ မထင္ရွားေသးဘူးဆိုရင္ ေနာက္တစ္ေယာက္။ ဒီ အစည္းအေ၀းမဟုတ္ရင္ ေနာက္အစည္းအေ၀းတစ္ခု။ ေနာက္အစည္းအေ၀းတစ္ခု၊ အဲ့ဒီလိုၾကည့္။

★ ဒီ emotion, negative emotion ကို manage မလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္
မိမိမွာ အာဏာရွိေလ၊ အာဏာမ်ားေလ အႏၲရာယ္မ်ားေလပဲ။

★ အာဏာမရွိရင္လည္းပဲ ဒီ negative emotion က ကိုယ့္ကိုယ္ျပန္ၿပီးေတာ့ အႏၲရာယ္ျပဳေနတာ။

★ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ emotion ေတြ႔ေအာင္ရွာပါ။
● မႀကိဳက္တဲ့ဟာ။
● စာဖတ္လိုက္လို႔ မႀကိဳက္တာ။
● အစည္းအေ၀းထဲမွာ လူတစ္ေယာက္ေျပာတာကို မႀကိဳက္လို႔ စိတ္ထဲမွာ reaction ျဖစ္တာ။
● ေဒါသျဖစ္တာ။
● အဲ့ဒီေဒါသက ဘယ္လိုျဖစ္တာ။
● အဲ့ဒီ ေဒါသထဲကို ေရာက္ေအာင္ ၀င္ၾကည့္ပါ။
● ျပန္၀င္ၾကည့္ပါ။ Assess လုပ္တာေပါ့ေနာ္။

★ ဒီလိုလုပ္ထားတယ္။ ေလ့က်င့္ထားတယ္ဆိုရင္ အဲ့လို reaction ေတြ ေပၚလာတာနဲ႔ ကိုယ္က ခ်က္ခ်င္း ဖမ္းမိတယ္။ ဖမ္းမမိဘူး။ သူလြတ္သြားတယ္ဆိုရင္ သူ႔ဟာသူ ႀကီးထြားသြားတယ္။ ဒါက အစည္းအေ၀းထဲမွာ။

#ေနာက္တစ္ခုက အစားအေသာက္၊။
● ကိုယ္မႀကိဳက္တဲ့ အစားအေသာက္တစ္ခု ျပန္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားလိုက္၊
● ဆိုင္မွာ သြားစားလို႔ မႀကိဳက္တာနဲ႔၊
● မတန္ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အႀကိမ္ေတြရွိတယ္။ ပိုက္ဆံေပးရတာ မတန္ဘူး။ ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
● သူတို႔ ေဖ်ာ္တဲ့ေကာ္ဖီက ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
● လက္ဖက္ရည္က ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
အဲ့ဒီဟာေတြကို ျပန္ေတြးၾကည့္။

★ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ reaction ဘယ္လိုရွိလဲဆိုတာ အဲ့ဒါေလး ျပန္ၿပီးေတာ့ in touch ျဖစ္ေအာင္လုပ္။

♡ နံပါတ္တစ္က ေျပာတာ။ နားကေနၾကားတာကို react လုပ္တာ။

♡ နံပါတ္ႏွစ္က လွ်ာ၊ စားတာေလး ကို react လုပ္တာ။

♡ နံပါတ္သံုး မ်က္စိ။

● လူတစ္ေယာက္ကို ၀တ္ထားတဲ့အေရာင္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊
● ဒါမွ မဟုတ္ သြားပံု၊ လာပံုပဲျဖစ္ျဖစ္၊
● ေနပံုထိုင္ပံုပဲျဖစ္ျဖစ္၊
● ကိုယ္ စိတ္ထဲမွာ နည္းနည္း ကန္႔လန္႔ကန္႔လန္႔ ့ျဖစ္ေနတဲ့
အဲ့ဒီတစ္ေယာက္ကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ၾကည့္။

★ သူ႔ကိုၾကည့္တာထက္ ကိုယ့္ကိုယ္ ၾကည့္တာ။
သူ႔ကို ကိုယ္က မွန္လုပ္ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ကို ျပန္ျမင္ေအာင္ၾကည့္တာ။

သူကမွန္ပဲ။ ၾကည့္မွန္။
အဲ့ဒီ ၾကည့္မွန္ထဲကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္မ်က္ႏွာကိုယ္
ျပန္ၿပီးေတာ့ ျမင္ေအာင္ၾကည့္တာ။ ျပန္ၾကည့္တာ။

အဲ့လို ၾကည့္ႏိုင္တဲ့ အခါက်မွ "အတၱာနံ ဒမယႏၲိ ပ႑ိတာ" ဆိုတာ ။
ပညာရွိေတြက မိမိကိုယ္ကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ျမင္တယ္။ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆံုးမႏိုင္တယ္။

ဒါ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆံုးမတာ။
ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆံုးမႏိုင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္က်မွ ေက်ာင္းမွာဆိုရင္လည္း ေက်ာင္းမွာ။ အိမ္မွာ ဆုိရင္လည္း အိမ္မွာ။ ကုမၸဏီဆိုရင္လည္း ကုမၸဏီမွာ control လုပ္လို႔ရတယ္။

★ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြက ဒီဟာကို အသံုးျပဳေနတယ္။
စာအုပ္အႀကီးႀကီးရွိတယ္။ emotional intelligence, Daniel Goleman ေရးတာ။ California တကၠသိုလ္ မွာ psychologist Professor၊
ဗုဒၶဘာသာေလ့လာတာ ႏွစ္သံုးဆယ္ေလာက္ရွိၿပီ။ ဒီ professor ရဲ႕ Emotional intelligence ကိုမာၻေပၚမွာ နာမည္ႀကီး corporate ေတြ ဒီစာအုပ္ကို Text Book လုိ အသံုးျပဳတယ္။

No comments: