ေသတတ္ဖို႔လည္း လိုေသးတယ္

ငယ္စဥ္က “ေသတတ္ဖို႔ လိုသည္” ဟုေျပာသံကို ၾကားရေသာအခါ ေထ့ျပံဳးျပံဳးမိ၏။ အ႐ြယ္ရလာေသာ အခါ “ငါေရာ ေသတတ္ပါရဲ႕လား”ဟု ကိုယ့္ကိုယ္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ေမးမိသည္။ ေလာကုတၱရာ စာေပ အခ်ဳိ႕ကို ေလ့လာမိေသာ အခါ နက္နဲျခင္း သေဘာေတြကို ေတြ႕ရ၏။ ေသခ်ာသည္က “လူတိုင္းေကာင္းစြာ မေသတတ္ၾက”။ ကိုယ္လည္း မေသခ်ာ။ ဆရာဦးေတာ္(အမရပူရ)၏ “ေသျခင္းဆိုင္ရာ အဘိဓမၼာႏွင့္ ေသာတာပန္”ကို ဖတ္ရေသာ အခါ လြယ္လြယ္ရွင္းရွင္း၊ စကားေျပတို႔ျဖင့္ ေရးထားသည္ျဖစ္၍ တစ္ဆင့္ပြား မွ်ေ၀ လိုလာသည္။ ပိုင္းျခား သိရမည့္ တရား၊ ပယ္ရမည့္ တရား၊ မ်က္ေမွာက္ျပဳရမည့္ တရားႏွင့္ ပြားမ်ားရမည့္ တရားတို႔ကို ေကာင္းစြာ သိ႐ွိ သေဘာေပါက္ၿပီး ဆင္ျခင္ ႏွလံုးသြင္း၊ က်င့္ၾကံ အားထုတ္ျခင္းျဖင့္ ေကာင္းစြာ ေသတတ္၊ တစ္ဖန္ပဋိသေႏၶ ျပန္ေနႏိုင္ ရန္ေရးသားထားသည္။ ေသျခင္းတရား ကို အဖန္ဖန္ ႏွလံုးသြင္းေနပါက မရဏ ႏုႆတိကို စြဲျမဲစြာ အားထုတ္ေနျခင္း ျဖစ္၍ ခႏၶာငါးပါး၌ ၿငီးေငြ႕ၿပီး နိဗၺိႏၵ ဥာဏ္ရရွိရာ ခႏၶာငါးပါးကို မလိုခ်င္ မတပ္မက္ေသာ ၀ိရာဂဥာဏ္ ရရွိမည္ဟု ဆိုသည္။ ဤဥာဏ္သည္ နိဗၺာန္သို႔ မ်က္ေမွာက္ျပဳ ႏိုင္သည့္ ဥာဏ္ျဖစ္၏။

ေသျခင္းဆိုင္ရာ အဘိဓမၼာကို...
- ေသျခင္းအား နားလည္မႈ
- ဒုကၡႏွင့္သုခတို႔ကို သိ႐ွိမႈ
- ႐ွာမွီးျခင္း မလြဲမႈ
- ဆုေတာင္းမလြဲေစမႈ
- အစမ္းေသၾကည့္မႈ တို႔ျဖင့္ အပိုင္းလိုက္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ႀကိဳတင္မသိႏိုင္ေသာတရားငါးမ်ဳိး
ဇီ၀တံ ဗ်ာဓီ ကာေလာစ၊ ေဒဟ နိေကၡပနံ၊ ဂတိ။ « ၀ိသုဒိၶမဂ္ »
- မည္သူမွ် ဘယ္အရြယ္တြင္ ေသရမည္ကို မသိႏိုင္ျခင္း
- မည္သို႔ေသာ ေ၀ဒနာ၊ အႏၲရာယ္ျဖင့္ ေသဆံုးမည္က ိုမသိႏိုင္ျခင္း
- ဘယ္အခ်ိန္ကာလတြင္ ေသရ မည္ကို မသိႏိုင္ျခင္း
- ဘယ္ေနရာမွာ ေသရမည္ကို မသိႏိုင္ျခင္း
- ေသၿပီးေနာက္ အျခားမဲ့၌ ဘာျဖစ္မည္ကို မသိႏိုင္ျခင္း လူတိုင္း တစ္ေန႔ ေသၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ သိကၡာ ရွိရွိ၊ သတိရွိရွိႏွင့္သာ ေသျခင္းတရား ကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္ေအာင္ အားထုတ္သင့္သည္။ ေသျခင္းကိုကား ေရွာင္လႊဲ၍ မရႏိုင္။

ေလးမ်ဳိးႏွင့္ ေသၾက
- အာယုကၡယဟူေသာသက္တမ္း ကုန္၍ ေသရျခင္းမ်ဳိး
- ကမၼကၡယဟူေသာ ကံအစြမ္း ကုန္၍ ေသရျခင္းမ်ဳိး
- ဥဘယကၡယဟူေသာ
သက္တမ္းလည္းကုန္၊ ကံအစြမ္း
လည္းကုန္၍ ေသရျခင္းမ်ဳိး
- ဥပေစၦဒက ဟူေသာ သက္တမ္း ႏွင့္ ကံအစြမ္းရွိေသးေသာ္လည္း ပိုအား ႀကီးေသာ အကုသိုလ္ကံ တစ္ပါးပါးက ျဖတ္ေတာက္၍ ေသရျခင္းမ်ဳိးျဖစ္ သည္။
အခ်ိန္မေ႐ြး ေသႏိုင္သည္ျဖစ္၍ သက္ရွိထင္ရွား ႐ွိေနစဥ္ အတြင္း မိမိ အတြက္၊ အမ်ားအတြက္ တစ္စံုတစ္ရာ ေသာ အက်ဳိးတစ္ခုခု ျဖစ္ထြန္းေအာင္ ျပဳ ႏိုင္သူျဖစ္ရန္ ႀကိဳးစားသင့္သည္။ တစ္ ရက္၊ တစ္ရက္ျဖင့္ ျဖတ္ေက်ာ္ေနရျခင္း သည္ တစ္ရက္၊ တစ္ရက္ေသရန္ ပို၍ နီးကပ္လာေနျခင္းျဖစ္သည္ကို ႏွလံုးမူ ထားတတ္ရန္ျဖစ္သည္။

တုန္လႈပ္ မေနနဲ႔
အေသခ်ာဆံုး တစ္ခုက တစ္ေန႔ေန႔ တြင္ ေသၾကရျခင္းသာျဖစ္သည္။ ေသ ျခင္းကို မေမွ်ာ္လင့္ထားသူမ်ား ေဆာက္ တည္ရာ မရျဖစ္ခဲ့လွ်င္ စိတ္အစဥ္တြင္ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္မႈ မရွိႏိုင္၊ ထိုေသာ မသန္႔စိတ္ျဖင့္ေသခဲ့လွ်င္ ဒုဂၢတိဘံုသို႔ ေရာက္၏။ ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္း ေရြး၍ေသရသည္မဟုတ္၊ ေသၾကသည့္ သူမ်ားထဲမွာ ကိုယ္လည္းပါသည္ဟု အသိထားတတ္ရန္ျဖစ္သည္။ အစမ္း ေသၾကည့္ထားလွ်င္ တုန္လႈပ္မႈ ေလ်ာ့ နည္းပါမည္။ မရဏႏုႆတိကို အႀကိမ္ ႀကိမ္ပြားမ်ားထားလွ်င္ သက္လံုပို၍ ေကာင္းလာပါလိမ္႔မည္။

အေသေၾကာက္ ပုဂၢိဳလ္ေလးေယာက္
- ကာမဂုဏ္တို႔၌ တပ္မက္ျခင္း မကင္းေသးသူ
- မိမိခႏၶာကိုယ္၌ တပ္မက္ျခင္း မကင္းေသးသူ
- မေကာင္းမႈသာျပဳခဲ့ၿပီး ေကာင္းမႈမျပဳရေသးသူ
- သူေတာ္ေကာင္းတရား၌ ယံုမွား၍ အဆံုးအျဖတ္သို႔ မေရာက္ ေသးသူ

အေသမေၾကာက္ ပုဂၢိဳလ္ေလးေယာက္
- ကာမဂုဏ္တို႔၌ တပ္မက္ျခင္း ကင္းသူ
- မိမိခႏၶာကိုယ္၌ တပ္မက္ျခင္း ကင္းသူ
- ေကာင္းမႈသာျပဳခဲ႔ၿပီး မေကာင္း မႈ မျပဳသူ
- သူေတာ္ေကာင္းတရားတို႔၌ ယံု မွားျခင္းကင္းသူ၊ အဆံုးအျဖတ္ သို႔ေရာက္ၿပီးသူ

ေသၿပီးေနာက္ ဘယ္ဘံုေရာက္
ဗုဒၶက ၃၁ ဘံုရွိသည္ဟု ေဟာ ၾကားခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ျဗဟၼာ့ဘံု ၂၀၊ ကာမဘံု ၁၁ ျဖစ္၏။ စ်ာန္အဘိညာဥ္ ရေအာင္ က်င့္ၾကံႏိုင္သူမ်ား ျဗဟၼာ့ဘံု ၂၀ သို႔ ေရာက္ႏိုင္ၾကသည္။ မက်င့္ႏိုင္ လွ်င္ ကာမဘံု ၁၁ ဘံုသို႔ ျပန္ေရာက္ သည္။ အပယ္ ၄ ဘံု (ငရဲ၊ တိရစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္) ႏွင့္ ကာမသုဂတိ (၇) ဘံု (လူ႕ဘံုႏွင့္ နတ္ျပည္ေျခာက္ ထပ္) အနက္ တစ္ဘံုဘံုသို႔ ေရာက္ၾကရ သည္။ အပယ္ ၄ ဘံုကား မည္သူမွ် မေရာက္လိုေသာဘံု ျဖစ္၏။
လူ႔ျပည္၊ နတ္ျပည္သည္ ေရာက္ခ်င္တိုင္း မေရာက္ႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ား ျဖစ္သည္။ ေသခါနီး စကၠန္႔ပိုင္းကာလတြင္ စိတ္ထားတတ္ဖို႔ အေရးႀကီး၏။ မရဏႆတိေဇာ ဟု ေခၚသည္။ စိတ္ထားတတ္လွ်င္ လူ႔ဘံု၊ နတ္ဘံုသို႔ ေရာက္ႏိုင္ၿပီး စိတ္မထားတတ္လွ်င္ အပယ္ေလးဘံုသည္ အေသအခ်ာ ေရာက္ရမည့္ ေနရာမ်ားျဖစ္သည္။

ဂတိငါးမ်ဳိး၊ ဘ၀ငါးမ်ဳိး
- ေဒ၀တာဂတိ (နတ္ျပည္ေျခာက္
ထပ္၊ ျဗဟၼာႏွစ္ဆယ္တြင္ နတ္
ျဗဟၼာျဖစ္ျခင္း)
- မႏုႆဂတိ (လူ႔ျပည္၌ လူျပန္ ျဖစ္ျခင္း)
- တိရစၦာနဂတိ (တိရစၦာန္ျဖစ္ ျခင္း)
- နိရယဂတိ (ငရဲဘံု၌ ငရဲသား ျဖစ္ျခင္း)
- ေပတဂတိ (ၿပိတၱာဘံု၌ ၿပိတၱာ ျဖစ္ရျခင္း)
အေပၚဂတိႏွစ္မ်ဳိးသည္ ေအာက္ ဂတိသံုးမ်ဳိးႏွင့္ အႀကီးအက်ယ္ ကြာျခား ၏။

ကံမွပဋိသေႏၶ
ေမြးသည္မွေသသည္အထိ ထို ဘ၀မွ ပိုင္ဆိုင္ေသာအသိတို႔ျဖင့္ လူတစ္ ေယာက္သည္ ဒုစ႐ိုက္အကုသိုလ္မ်ားကို မေရမတြက္ႏိုင္ေအာင္ ျပဳခဲ့ႏိုင္သလို၊ အသိမွန္ျဖင့္ သုစ႐ိုက္၊ ကုသိုလ္မ်ားကို လည္း မ်ားျပားစြာ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ပါ သည္။
ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္တို႔ကိုျပဳလုပ္ ရာတြင္ ျပဳျဖစ္ေအာင္ ေစ့ေဆာ္တိုက္တြန္း ေသာ “ေစတနာ”ကို “ကံ”ဟုေခၚသည္။ ကုသိုလ္ကံသည္ အကုသိုလ္ကံထက္ အင္အားႀကီးမားသည္မွန္ေသာ္လည္း သာမန္အားျဖင့္ လူတို႔သည္ ကုသိုလ္ ထက္ အကုသိုလ္ျပဳမႈ အေရအတြက္က ပို၍မ်ားသည္။ လူတစ္ဦးတြင္ တစ္ၿပိဳင္ နက္ထဲ “ကုသိုလ္စိတ္” ႏွင့္ “အကုသိုလ္ စိတ္”တို႔ ယွဥ္တြဲ၍ မျဖစ္ေပၚ။ စိတ္တစ္ခုခု ရွိေနလွ်င္ အျခားစိတ္တစ္ခုက ဖယ္ေပးရသည္။ တစ္ေန႔တာတြင္ မည္ သည့္စိတ္ ပိုမ်ားသည္ကို ဆန္းစစ္ႏိုင္ ၏။

ကံ (၄)မ်ဳိး၏ အက်ဳိးေပးမႈ အစီအစဥ္
ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္တို႔ကို ျပဳလုပ္ ခဲ့ေသာသူတစ္ဦးအတြက္ မည္သည္တို႔ က ဦးစြာ အက်ဳိးေပးမည္ကို ဗုဒၶက ေဟာၾကားႏိုင္ခဲ့ျခင္းသည္ အျခားဘာ သာမ်ားႏွင့္ တူႏႈိင္း၍မရေသာ ပညာ တစ္ပါးျဖစ္၏။
- ဂ႐ုကကံ (ပထမအင္အားႀကီး
ျဖင့္ အက်ဳိးေပးသည့္ကံ)
- အာသႏၷကံ (ဒုတိယအင္အား ႀကီးျဖင့္ အက်ဳိးေပးသည့္ကံ)
- အာစိဏၰကံ (တတိယအင္အား
ျဖင့္ အက်ဳိးေပးသည့္ကံ)
- ကဋတၱာကံ (စတုတၳအင္အား
ေသးျဖင့္အက်ိဳးေပးသည့္ကံ)

ဂ႐ုကကံသည္ အလြန္အင္အား ႀကီးေသာကံ ျဖစ္၏။ အျခားကံတို႔ကို ျဖတ္ေတာက္ ႏိုင္စြမ္းလည္း ရွိသည္။ႀကီးေလးေသာ ကံဟုလည္း ေခၚၿပီး အမိ၊ အဖ၊ ရဟႏၲာသတ္သူ၊ သံဃာ သင္းခြဲသူ၊ ဘုရားရွင္အား ေသြးစိမ္း တည္ေအာင္ လုပ္သူတို႔၏ အကုသိုလ္မွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ကံ ျဖစ္သည္။ ေ႐ွာင္ လႊဲ၍မရ၊ ထိုကံ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာသူ သည္ ေသခ်ာေပါက္ အ၀ီစိ ငရဲသို႔လား ရမည္ျဖစ္သည္။ အျခားကုသိုလ္မ်ားႏွင့္ မဆယ္ႏိုင္၊ မကယ္ႏိုင္ေခ်။ ေဒ၀ဒတ္၊ အဇာတသတ္တို႔သည္ ဂ႐ုကကံကို ခံၾကရသူမ်ား ျဖစ္သည္။

ဒုတိယ အင္အားႀကီး အက်ဳိးေပး သည္ အာသႏၷကံျဖစ္သည္။ ေသခါနီး ျပဳေသာ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ (သို႔ မဟုတ္) ေ႐ွးကျပဳခဲ့ေသာ “ကံ” တို႔ကို ျပန္လည္သတိရ၊ ေအာက္ေမ့ျခင္း၊ ဆင္ ျခင္မိျခင္းျဖစ္လွ်င္ ထိုကံသည္ ဒုတိယ အင္အား႐ွိစြာ အက်ဳိးေပးသည္။ အကု သိုလ္ေဇာစိတ္ျဖင့္ေသလွ်င္ အပါယ္သို႔ က်ၿပီး ကုသိုလ္ေဇာစိတ္ျဖင့္ေသလွ်င္ သုဂတိသို႔လားမည္ျဖစ္သည္။

တတိယအက်ဳိးေပးမွာ အာစိဏၰ ကံ ျဖစ္သည္။ ေသခါနီး ေဇာတြင္ အာသႏၷကံ မရွိပါက ဘ၀တစ္သက္ တာျပဳခဲ့ေသာ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္တို႔ ၏ အင္အားမ်ားရာကံက အက်ဳိးေပး ပါမည္။ အင္အားအနည္းဆံုး ကံမွာ ကဋတၱာ ကံျဖစ္သည္။ အမွတ္မထင္ျပဳခဲ့ေသာ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္တို႔၏ အက်ဳိးေပး ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶေျပာတဲ႔ပညာ
ဗုဒၶက ပညာကို အေလးထား ေဟာသည္။ ထိုပညာသိသည္ ေသခါနီး အထိ အသံုး၀င္ အက်ဳိးေပးသည္။ အာ သႏၷကံ (ေသခါနီးျပဳေသာကံ) သည္ အာစိဏၰကံထက္ (တစ္သက္တာျပဳ ေသာကံ) အင္အားပိုႀကီးသည္ဟု ဆို ထားသည္။ တစ္သက္တာ အကုသိုလ္ ျပဳထားသူသည္ ေသခါနီးစိတ္ထား တတ္၊ အာ႐ံုျပဳတတ္လွ်င္ ေဇာေကာင္း ၍ ထိုကံစြမ္းအားေၾကာင့္ ပဋိသေႏၶ ေကာင္းတြင္ ေနရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ ေသာ္လည္း တစ္သက္တာအကုသိုလ္ မ်ားလာသူတစ္ဦးအေနျဖင့္ အနည္း အမ်ား သတိရ၊ ဆင္ျခင္မိႏိုင္သျဖင့္ နဂို ကတည္းက အကုသိုလ္ မမ်ားရန္ လိုသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ေသခါနီးလူတစ္ဦး အတြက္ ကုသိုလ္၏အာသႏၷကံ စြမ္း အားႀကီးရန္ အျခားအကုသိုလ္ျဖစ္ေစ သည့္ တပ္မက္မႈမ်ား၊ ပူေလာင္မႈမ်ား၊ မၾကား၊ မျမင္ရန္လိုသည္။ ထိုေဇာအား ႀကီးသျဖင့္ ေသခါနီးသူတစ္ဦး ေဇာမွန္ ရန္ ႀကိဳတင္စီမံထားသင့္သည္။ ဤ သည္မွာပင္ ေလးနက္ေသာ အသိပညာ ၏ အသံုးခ်ရာ၊ ခ်ေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္ သည္။

ေဆာင္ပါ၊ ေရွာင္ပါ
သုဂတိဘ၀ (လူ၊ နတ္) ေရာက္ရန္ ေသအံ့ ဆဲဆဲ၌ ကုသိုလ္စိတ္ အစဥ္ျဖစ္ေစရန္ အာသႏၷ ကံကုသိုလ္၊ ကုသိုလ္ေဇာ ေစာရန္ လိုအပ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသံုးပါး တို႔၏ဂုဏ္ကို ဆင္ျခင္ပြားမ်ား ေအာက္ ေမ့ေနတတ္ရန္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ဆင္ျခင္ႏိုင္ရန္လည္း အေလ့အက်င့္ေကာင္းမ်ား ရွိထားရန္လို၏။ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာ တို႔ကို မေသခင္က စဥ္ဆက္မျပတ္ရင္း ႏွီးထားသင့္သည္။ ထိုမွရေသာ အေလ့ အက်င့္တို႔ျဖင့္ ေသခါနီး၌ ေကာင္းေသာ ေဇာတို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။

အာသႏၷကံ ကုသိုလ္ေဇာေစာႏိုင္ ရန္ ေ႐ွးမဆြကပင္ ဒါန၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာျဖင့္ တရားေတာ္တို႔ကို ပြားမ်ား အားထုတ္ျပင္ဆင္ ေလ့က်င့္ထားသင့္ သည္။ မေသခင္က အကုသိုလ္တို႔ကို ေ႐ွာင္႐ွားသင္႔၏။ တစ္သက္လံုး အကုသိုလ္တို႔ျဖင္႔ ရင္းႏွီးလာသူ တစ္ ေယာက္အေနျဖင့္ ေသခါနီးကုသိုလ္ ကုသိုလ္ အာသႏၷကံကိုဆင္ျခင္လွ်င္ ေသခ်ာေပါက္ လူတိုင္းရမည္ဟု အာမ-မခံႏိုင္။

တရားအားထုတ္ပါ
တရားအားထုတ္မႈဟူသည္ ၀ိ ပႆနာအလုပ္ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဥာဏ္ အလုပ္၊ ပညာ အလုပ္ျဖစ္သည္။ ထို ပညာဥာဏ္ျဖင့္ ဆင္ျခင္ႏွလံုးသြင္းမႈ ေကာင္းေစသည္။ ဇာတိကိုျဖစ္ေစေသာ တဏွာကိုခ်ဳပ္ေအာင္ ပညာျဖင့္သာ ဆင္ျခင္ႏုိင္သည္။ ၀ိပႆနာသည္ ထိုင္ျခင္း သက္သက္ မဟုတ္၊ ပညာျဖင့္႐ႈျခင္း၊ ဆင္ျခင္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ထိုင္ၿပီး ပညာျဖင့္ မဆင္ျခင္ႏိုင္လွ်င္ အားထုတ္သည္ မမည္။

မသိျခင္းသည္ အ၀ိဇၨာျဖစ္၍ ထို အ၀ိဇၨာေၾကာင့္ တဏွာဒိ႒ိ ျဖစ္သည္။ “ငါ” ဟူေသာ အတၱအေျခခံတို႔ျဖင့္ အရာ ရာကို ျမင္လာေလ့႐ွိသည္။ တကယ္ ေတာ့ “ငါ” ဟူသည္မ႐ွိ၊ ဤသို႔ျမင္ျခင္း သည္ သမၼာဒိ႒ိÓဏ္ျဖင့္ ၀ိဇၨာျဖစ္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ေသာတာပန္
ေသာတာပန္ဆိုသည္မွာ နိဗၺာန္သို႔ သြားရာ လမ္းမႀကီးေပၚသို႔ ေရာက္ရွိ သြားၿပီးသူျဖစ္သည္။ အပါယ္ေလးပါး အတြက္ တံခါးပိတ္၍ နိဗၺာန္ အတြက္ စိတ္ခ်ရသူလည္း ျဖစ္သည္။ နိဗၺာန္ မေရာက္မီ အမ်ားဆံုး ေနရမည့္ (၇) ဘ၀ တြင္လည္း ျမတ္ေသာ အမ်ဳိးခ်ည္း၌ ပဋိသေႏၶ တည္မည့္သူ ျဖစ္သည္။ ကိေလ သာ (၁၅၀၀) တြင္ ေသာတာပန္သည္ “ဒိ႒ိ” ႏွင့္ “၀ိစိကိစၦာ” ကိုသာ ပယ္သတ္ ရေသးေသာသူ ျဖစ္သည္။ ခႏၶာငါးပါး၊ ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔ကို ငါ့ပိုင္၊ ငါ့ဥစၥာဟု ႁခြင္းခ်က္မ႐ွိ ယံုၾကည္သူသည္ အတၱဒိ႒ိ သို႔မဟုတ္ သကၠာယဒိ႒ိ ျဖစ္၏။ ခႏၶာ၊ ႐ုပ္နာမ္သည္ ငါ “ဟုတ္သေလာ” “မဟုတ္သေလာ” ဟု ႏွစ္ခြျဖစ္မႈ ယံု မွားျခင္းသည္ “၀ိစိကိစၦာ” ျဖစ္သည္။ ေသာတာပန္တြင္ ဤတရားႏွစ္ပါး ျပတ္သား႐ွင္းလင္းၿပီး ျဖစ္သည္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ မာနမ်ားကား က်န္ ေသးသည္။ ေလာကီ ကာမဂုဏ္တို႔၌ ေမြ႕ေလ်ာ္ဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း လူသာမန္တို႔ေလာက္ မျပင္းထန္လွ။

ကိေလသာမွာ အေရအတြက္အား ျဖင့္ (၁၅၀၀) ႐ွိသည္။ အလံုးစံုခန္းလွ်င္ ရဟႏၲာျဖစ္၏။ ဒိ႒ိႏွင့္ ၀ိစိကိစၦာပယ္ ႏိုင္၍ ကိေလသာ (၁၂၀၀) က်န္လွ်င္ ေသာတာပန္ျဖစ္သည္။ ေသာတာပန္ သည္ စာတတ္သူမ်ားအတြက္ မဟုတ္၊ အသိေပါက္သူ၊ ပညာႀကီးသူမ်ားမွာသာ ျဖစ္သည္။ သိမႈ၊ ပညာသည္သာ အဓိကျဖစ္သည္။

- ဆရာ သိ
- စာ သိ
- ႏွလံုး သိ ဟူေသာ အသိ သံုးမ်ဳိးရွိ၏။

ဆရာက မွတ္ခိုင္း၍သိေသာ သိမႈ သည္ (ဆရာ သိ) ျဖစ္ၿပီး စာမ်ားမ်ား ဖတ္ကာ စာသိမွ်သိျခင္းကို (စာ သိ) ဟု ဆိုသည္။ ပညာျဖင့္ယွဥ္၍ နက္နက္ နဲနဲသိၿပီး “လိုက္နာက်င့္သံုးႏိုင္” ေသာ အဆင့္ကိုသာ (ႏွလံုး သိ) ဟု သတ္မွတ္ သည္။ ထို ႏွလံုးသိ-အသိကသာ ေသာတာပန္ျဖစ္ေစေသာအသိ ျဖစ္၏။
- ဧကဗီဇ ေသာတာပန္
- ေကာလံေကာလ ေသာတာပန္
- အတၱကၡတၱဳပရမ ေသာတာပန္ ဟူ၍ရွိသည္။
ပထမအမ်ဳိးအစား ေသာတာပန္ မွာ ထိုဘ၀မွာ ေသာတာပန္ျဖစ္၍ ထို ဘ၀မွာပင္ ပရိနိဗၺာန္၀င္သည့္ ေသာတာ ပန္ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ေသာတာပန္မွာ အမ်ားဆံုး ေျခာက္ဘ၀ေနၿပီး ပရိနိဗၺာန္ ၀င္ေသာ ေသာတာပန္အမ်ဳိးအစားျဖစ္ သည္။ တတိယအမ်ဳိးအစားမွာ ၇ ဘ၀ေနၿပီး ပရိနိဗၺာန္၀င္ေသာ ေသာတာ ပန္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသာတာ ပန္ျဖစ္လွ်င္ အမ်ားဆံုး ၇ ဘ၀သာ ေနရေလ့ရွိၿပီး ေနာက္ဆံုး ပရိနိဗၺာန္၀င္ ၾကရသည္။

အေျခခံတရား (၄) ပါး
- ပိုင္းျခားသိရမည့္တရား ျဖစ္
သည္။
(ခႏၶာငါးပါး၊ ႐ုပ္နာမ္ျဖစ္လ်က္ တရား သာ႐ွိ၍ အို၊ နာ၊ ေသ၊ ဒုကၡေဘးဆိုးမွ မလြတ္ေသာ “ဒုကၡသစၥာ”ျဖစ္သည္။)
- ပယ္ရမည့္တရား ျဖစ္သည္။
(လိုခ်င္တပ္မက္မႈ ၊ တဏွာစြဲလမ္းမႈ တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ “သမုဒယ သစၥာ” ျဖစ္သည္။)
- မ်က္ေမွာက္ျပဳရမည့္တရား ျဖစ္သည္။
(လိုခ်င္မႈ၊ တဏွာသမုဒယကို မဂ္Óဏ္ ျဖင့္ပယ္ကာ ခႏၶာ၊ ဇာတိခ်ဳပ္ေသာ ဒုကၡ ခပ္သိမ္းခ်ဳပ္ၿငိမ္းေသာတရား “နိေရာဓ သစၥာ” ျဖစ္သည္။)
- ပြားမ်ားရမည့္တရား ျဖစ္ သည္။
(သမုဒယကိုပယ္၍ ဒုကၡကို ပိုင္းျခား သိလ်က္ နိေရာဓသစၥာကို မ်က္ေမွာက္ ျပဳရန္ အမွန္ျမင္သိ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္ အား ထုတ္မႈ “မဂၢသစၥာ” ျဖစ္သည္။ “ဒုကၡ သစၥာ” တစ္ပါးကို အေသအခ်ာသိလွ်င္ က်န္သံုးပါးအလိုလိုသိလာႏိုင္သည္။)

မဂၢင္ရွစ္ပါး
ပညာဦးစီး (ပညာမဂၢင္)
၁။ သမၼာဒိ႒ိ (အျမင္မွန္) ၂။ သမၼာသကၤပၸ (အၾကံမွန္) သီလဦးစီး (သီလမဂၢင္)
၃။ သမၼာ၀ါစာ (အေျပာမွန္)
၄။ သမၼာကမၼႏၲ (အလုပ္မွန္)
၅။ သမၼာအာဇီ၀ (အသက္ေမြးမွန္)
သမာဓိဦးစီး
၆။ သမၼာ၀ါယာမ (၀ီရိယမွန္)
၇။ သမၼာသတိ (သတိမွန္)
၈။ သမၼာသမာဓိ (သမာဓိမွန္)
မဂၢင္ရွစ္ပါးကိုစုလိုက္လွ်င္ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ သံုးခုရ။

ေသလွ်င္မခက္ေတာ့ပါ
စိတ္မထားတတ္လွ်င္ ေသရမွာ ေၾကာက္ၾက၏။ စိတ္ထားတတ္လွ်င္ ေသမွာ မေၾကာက္ေတာ့၊ ကိုယ္တစ္ဦး တည္း ေသရသည္ မဟုတ္၊ ေရွးက ေသၿပီးၾကသူမ်ား၊ ကိုယ့္ေနာက္မွာ ေသ ၾကဦးမည့္သူမ်ားႏွင့္ ျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ စကၠန္႔မလပ္ ဆဲလ္မ်ား ေသေနၾကသည္။ ေန႔စဥ္အမွ် အိပ္ေပ်ာ္ ျခင္းျဖင့္ ေခတၱ ေသေနၾကျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ သံသရာ တစ္ေလွ်ာက္ ဘ၀ မ်ားစြာ ေသခဲ့ၾကဖူးသူမ်ားလည္း ျဖစ္ သည္။ တစ္ဘ၀စာေသရန္ ေၾကာက္ဖို႔ မလိုေတာ့။ ေသခါနီး ဘ၀ကူးေကာင္း ရန္သာလိုသည္။ ေဇာေကာင္းရန္ျဖစ္၏။ အားႀကီးေသာကံတို႔၏ အေၾကာင္းကို သိျခင္းျဖင့္ အေသေကာင္းႏိုင္ၾကသည္။ တစ္စံုတစ္ရာ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားႏိုင္၏။ ေသခါနီးမွာ ေနာင္တေတြ ရတတ္ ၾက၏။ ေနာင္တမ်ားမရေအာင္ မေသခင္က ေနတတ္ဖို႔၊ ရွင္သန္တတ္ဖို႔ လိုသည္။ ေသခါနီး ေနာင္တရသည့္သူမ်ား ကုသိုလ္ အာသႏၷကံ အားမေကာင္းႏိုင္။
ဤသဘာ၀မ်ားသိလွ်င္ မေသခင္ ကတည္းက ကုသိုလ္မ်ား၍ အကုသိုလ္ ေရွာင္ႏိုင္ရန္ ျဖစ္သည္။

ေနဇင္လတ္္
(စာကိုး -ဦးေတာ္(အမရပူရ)၏ ေသျခင္းဆိုင္ရာ အဘိဓမၼာႏွင့္ ေသာတာပန္၊ ဤစာျဖင့္ထပ္မံ ပူေဇာ္အပ္ပါသည္။)

ေသတတ္ဖို႔လည္း လိုေသးတယ္
Written by ေနဇင္လတ္
Know how to die (ေသတတ္ဖို႔လည္း လိုေသးတယ္) by Nay Zin Latt (ေနဇင္လတ္ )
http://www.shweamyutay.com/