Emotion Management & Mindful Compassion တရားပြဲသင္တန္း (Part 4 - E)

Emotion Management & Mindful Compassion တရားပြဲသင္တန္း (Part 4 - E)
☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆
အေမးအေျဖက႑
(သူ႔ေဒါသႏွင့္ ကိုယ့္ကရုဏာ)
ေမး။ ။ဆရာေတ္ာဘုရား.. (၁) positive emotion (၂) negative emotion (၃) not positive & negative emotion သံုးခုမွာ positive emotion ကို အျမဲ expand (ခ်ဲ႕) ေပးရမယ္ဆိုလိုတာလားဘုရား။ သို႔မဟုတ္ ၄င္းတို႔ ကိုယ္၌ ျဖစ္ျဖစ္ေနတာေတြကို အသိအမွတ္ျပဳေပးေနရမွာလား။
★ ေျဖ။ ။ positive emotion ကို expand (ခ်ဲ႕) တာ demonstrate (ထင္ရွားေအာင္) လုပ္ျပထားတယ္။ ဒါက အနည္းငယ္ပဲ ရွိေသးတယ္။
(၁) မိမိ
(၂) မိသားစု
(၃) သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြ
(၄) အလယ္အလတ္ပုဂိၢဳလ္ (သူစိမ္း)
(၅) ကိုယ္မခ်စ္မႏွစ္သက္တဲ႔သူ
(က) ၿပိဳင္ဘက္
(ခ) ဆန္႔က်င္ဘက္
(ဂ) ရန္သူ
(၆) တေလာကလံုး ကို မုဒိတာျဖစ္ရမယ္။
ဒီ emotional habit (စိတ္ခံစားမႈဆိုင္ရာ အေလ့အက်င့္) ကို ေျပာင္းလဲလာေအာင္ဆိုရင္ သံုးပတ္အခ်ိန္လိုတယ္။
ဒါက လန္ဒန္တကၠသိုလ္ ေကာလိပ္က Psychologist ပညာရွင္ေတြ သုေတသနလုပ္ထားတာ။
သံုးပတ္လိုတယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အက်င့္ကို နည္းမွန္လမ္းမွန္နဲ႔ ေျပာင္းလဲဖို႔ဆိုရင္ သံုးပတ္လိုတယ္။
★ သတိပ႒ာနသုတ္ထဲမွာေတာ့ တစ္ပတ္ (ခုနစ္ရက္) ကေနၿပီးေတာ့ ခုနစ္ႏွစ္အထိ၊ ပုဂၢိဳလ္အလိုက္ ပုဂၢိဳလ္ေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ဒီ habit ေတြကို ေျပာင္းလဲႏိုင္တယ္။ (အက်င့္ကို ေျပာင္းလဲႏိုင္တယ္)။
★ စာအုပ္တစ္အုပ္ထဲမွာေတာ့ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာတဲ့ အရင္တုန္းက လူေတြ ကားစီးတယ္ဆိုရင္ seat belt (ခါးပတ္ႀကိဳး)မတပ္ဘူး။
အဲ့ဒီေတာ့ တပ္ေအာင္ သူတို႔ ေၾကာ္ျငာေတြ ေၾကာ္ျငာတယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ သင္တယ္။ အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္သံုးရလဲဆိုရင္ သံုးပတ္သံုးရတယ္။ အဲ့ဒါနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အက်င့္ေတြ ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ ကားေပၚတက္ၿပီး ထိုင္ၿပီဆိုရင္ ခ်က္ခ်င္း ခါးပတ္တပ္တယ္။
★ ဒီေနရာမွာ Positve emotion ကို in touch (ရင္းႏွီး) ေအာင္လုပ္တာ တစ္ခ်ိဳ႕ ပုဂၢိဳလ္ေတြ in touch လုပ္လို႔ ရခ်င္မွ ရမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို လုပ္လို႔ ရတယ္ဆိုတာ သိသြားတယ္။ Expand(ခ်ဲ႕) တယ္။
★ negative emotion လည္း ဒီအတိုင္းပဲ တစ္ကေန၊ ေျခာက္အထိ၊ မိမိရဲ႕ စိတ္မေက်နပ္မႈေတြ၊ စိတ္ပ်က္မႈေတြ၊ အဲ့ဒီ negative emotion အားလံုးကို…
ပထမဆံုး မိမိကိုယ္ကို၊ စၿပီးေတာ့ နံပါတ္ တစ္ကေန ေျခာက္အထိိ အဲ့လို exercise ေတြ လုပ္မယ္။ အဲ႔လို exercise ေတြ လုပ္ရင္ positive နဲ႔ negative emotion ႏွစ္ခုစလံုးက positive ျဖစ္လာတယ္။
★ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာမယ္ဆိုရင္
ေဒါသကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ ကုသိုလ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တတ္တယ္။
★ လူတစ္ေယာက္က ကိုယ့္ကို လာၿပီးေတာ့ ဆဲတယ္ဆိုရင္ ...
"ေၾသာ္.. သူဒုကၡေရာက္ေနတယ္။ စိတ္ထဲမွာ ဒုကၡေရာက္ေနတယ္"။
အဲ့လိုေတြးလိုက္ရင္ သူ႔ ေဒါသက ကိုယ့္ေဒါသ ျဖစ္မလာဘူး။ ျဖစ္မလာရံုတင္မကဘူး။ သူ႔ ေဒါသကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ကိုယ္က ကရုဏာျဖစ္လိုက္ေတာ့ ကိုယ့္ ကရုဏာက ကုသိုလ္ျဖစ္သြားတယ္။
★ အကုသိုလ္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့ ဒီမွာ ကုသိုလ္ျဖစ္တာ။ အဲ့ဒီလိုဟာမ်ိဳး။
ဒါက negative emotion ကို transform လုပ္တယ္ (ေျပာင္းလဲ) လိုက္တယ္ေပါ့။ အဲ့ဒီလိုလုပ္တယ္ဆိုရင္ ဒီ positive emotion နဲ႔ negative emotion က balance ျဖစ္သြားတယ္။ (ညီသြားတယ္)။ အဲ့ဒါကို balance emotion ဥေပကၡာလို႔ ေခၚတယ္။
ျမန္မာစကားသံုးတဲ့ ဥေပကၡာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ျမန္မာစကားသံုးတဲ့ ဥေပကၡာကေတာ့ လ်စ္လ်ဴရႈတာကို ေျပာတာ။
★ ဒီ emotion management မွာ သံုးတဲ့ ဥေပကၡာကေတာ့ positive emotion ကလည္း မိမိကုိ တုန္လႈပ္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ Negative emotion ေတြကလည္း တုန္လႈပ္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲ့ဒီလို stable ျဖစ္ေန (ၿငိမ္ေန) တာ။ Balance ျဖစ္ေနတာ။
● ၀မ္းသာတဲ့ေနရာမ်ိဳးမွာ ၀မ္းသာတယ္။
● ကရုဏာျဖစ္ရမယ့္ေနရာေတြမွာ ကရုဏာျဖစ္တယ္။
တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာမယ္ဆိုရင္ ၀မ္းသာတဲ့ေနရာမ်ိဳးမွာ သူ႔ရဲ႕ အႏၲရာယ္ျဖစ္တဲ့ ေလာဘ မ၀င္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။
သနားရမယ့္ ေနရာမ်ိဳးမွာ ေဒါသ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ Negative reaction မရွိေတာ့ဘူး။ Negative emotion နဲ႔ negative reaction က တျခားစီပဲ။ အဲ့ဒီလို balance ျဖစ္သြားတာ၊ stable ျဖစ္သြားတာကိုပဲ ဥေပကၡာလို႔ နားလည္ပါ။
မဟာေဗာဓိရုပ္သံလိုင္းမွ ထုတ္လႊင့္ခဲ႔ေသာ
ေအာက္စဖိုဒ့္ဆရာေတာ္
ပါေမာကၡေဒါက္တာ ဘဒၵႏၲဓမၼသာမိ,
(Ven. Dr. Dhammasami, Oxford)