Emotion Management (၄)

Emotion Management (၄)
====================
(Negative Emotion ကို ျမင္ေအာင္ၾကည့္ျခင္း)
===================
အျဖစ္မ်ားတာက ခုေခတ္မွာဆိုရင္ အစည္းအေ၀းေတြ တက္ၾကတယ္။
တကၠသိုလ္ဆိုရင္ တကၠသိုလ္အေလ်ာက္၊ အတန္းေက်ာင္းဆိုရင္ အတန္းေက်ာင္းအေလ်ာက္၊ ကုမၸဏီဆိုရင္လည္း ကုမၸဏီအေလ်ာက္၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႕ဆိုရင္ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႕။ လူမႈေရးအသင္းဆိုရင္ လူမႈေရးအသင္း။ ဒီလိုပဲ အစည္းအေ၀းေတြလုပ္တာ။
★ ျမတ္စြာဘုရားကလည္းပဲ ဘာမွာထားတုန္းဆိုေတာ့ သံဃာေတာ္ေတြကို အစည္းအေ၀း မၾကာမၾကာ လုပ္ၾက။ အစည္းအေ၀းတက္ၾက။
★ အစည္းအေ၀းမၿပီးခင္ မေလးမစားနဲ႔ ထ သြားတာမ်ိဳး မလုပ္နဲ႔တဲ့။
★ တိုင္တိုင္ပင္ပင္ရွိၾကဆိုၿပီးေတာ့ မွာထားတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္မို႔လို႔လည္းပဲ သာသနာေတာ္ႀကီးက ႏွစ္ေပါင္း၂၆၀၀၊ ကမာၻေပၚမွာ တည္ရွိတာ သက္တမ္း အရွည္ဆံုး အဖြဲ႕အစည္းပဲ။
ဒီလိုတည္ရွိလာတာ လြယ္လြယ္ကူကူေတာ့မဟုတ္ဘူး။
အစည္းအေ၀းတက္ဖူးတဲ့သူတိုင္း သိတယ္။
★ ဒါက ဘာတုန္းဆိုေတာ့ အစည္းအေ၀းတက္တယ္ဆိုရင္ လူေတြ ေျပာၾကတယ္။ ကိုယ္ေျပာတဲ့ အခ်ိန္လည္းရွိတယ္။ သူမ်ားေျပာတဲ့ အခ်ိန္လည္းရွိတယ္။ သူမ်ားေျပာလိုက္တဲ့ဟာ ကိုယ္နဲ႔သေဘာမတူ၊ အျမင္ခ်င္း မတိုက္ဆိုင္ဘူးဆိုရင္ စိတ္ထဲမွာ ဘယ္လိုျဖစ္သြားလဲ။
★ စိတ္ထဲမွာ တင္းမာသြားတယ္။ တင္းမာသြားတယ္။
★ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ "ငါ့ရဲ႕အျမင္၊ သူတို႔က လက္မခံဘူး" ဆိုၿပီး ကိုယ့္စိတ္က အဲ့လို Auto Reaction ခ်က္ခ်င္း၀င္တယ္။ အဲ့လို ၀င္ၿပီးရင္ ကိုယ္ကိုယ္ အဲ့မွာ ထိုင္ေနရတာ Insecure ျဖစ္တယ္။ မလံုၿခံဳဘူး။
"ငါ့ကို ေလးစားတဲ့ဟာ၊ သူတို႔က မေလးစားေတာ့ဘူး"။
"ငါေျပာတဲ့အတိုင္း အရင္တုန္းက လက္ခံတယ္။ အခုလက္မခံဘူး"။
ဒါမွ မဟုတ္ရင္လည္း "ငါေျပာတာ တခါမွ လက္မခံဘူး" ဆိုၿပီးေတာ့ ဒီလို
ကိုယ္ေျပာတာ တစ္ခါမွ လက္မခံရဖူးတဲ့သူကလည္းပဲ သူ႔ဟာသူ ‪#‎အားငယ္တယ္‬။ ဒါ Inferior Complex ။ Complex Feeling။ ပါဠိလိုဆိုရင္ ဟီနမာန္ေခၚတာေပါ့။ အဲ့ဒီအေတြးေတြ၀င္တယ္။ ဒါလည္း Negative Emotion တစ္မ်ဳိးပဲ။
★ ကိုယ္ေျပာတဲ့ဟာ အျမဲတမ္း သူမ်ားေတြ လက္ခံတယ္။
ဒီတစ္ႀကိမ္ လက္မခံဘူးဆိုတာနဲ႔ အဲ့ဒီဆရာႀကီးကလည္း ဒီလိုပဲ စိတ္ထဲမွာ တင္းမာသြားတာပဲ။ အဲ့ဒါက်ေတာ့ဒါ Superior Complex။ Complex Feeling။ ေသယ်မာန္ေခၚတယ္။ ဒီဟာေတြက အနာဂါမ္ျဖစ္တဲ့အခါမွ သူက ပယ္ႏိုင္တာ။ ဒီ ပုထုဇဥ္အေနနဲ႔ ရွိေနတုန္းကေတာ့ ဒီဒုကၡနည္းေအာင္ပဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Manage လုပ္ရတာေပါ့။ အျမစ္ျပတ္ေအာင္ မကုႏိုင္ဘူး။ ဒါနဲ႔ ထိန္းထားႏိုင္တယ္။ ဒုကၡမျဖစ္သင့္တာေတြ မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းထားတယ္။
★ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ ေနာက္တစ္ႀကိမ္လုပ္မယ့္ Exercise က ဒါေလးက ဘယ္လိုုလုပ္မလဲဆိုေတာ့
သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မိသားစုထဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကုမၸဏီထဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္လုပ္္တဲ့ေနရာမွာ ကိုယ့္နယ္ပယ္ လူမႈေရးအသင္းအဖြဲ႕ထဲမွာ ျဖစ္ျဖစ္..
★ ★ ကိုယ္နဲ႔ အျမင္ခ်င္းမတူတဲ့တစ္ေယာက္က သူ႔ရဲ႕ အေတြးအျမင္ေတြကို ေျပာျပတယ္။ သူ႔ရဲ႕ သူလုပ္ခ်င္တဲ့ဟာေတြကို ေျပာျပတယ္။
အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ မိမိဆီမွာရွိတဲ့ Reaction အဲ့ဒါေတြကို ျပန္စဥ္းစားပါ။
ျပန္စဥ္းစား။ အဲ့ဒါကို ျပန္ၿပီးေတာ့ in touch ျပန္လုပ္ပါ။
Relate လုပ္တယ္ဆိုတာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆက္သြယ္တာ။
အဂၤလိပ္လိုေျပာတာက ေဆြမ်ိဳးေလာက relate လုပ္တာ။
ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆက္စပ္တာ။
ကိုယ့္ရဲ႕ emotion ကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆက္စပ္တာ။
● အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ဘယ္လို Tense ျဖစ္သြားတယ္။
● ဘယ္လို တင္းမာသြားတယ္။
● တင္းမာသြားၿပီးေတာ့ ေနရထိုင္ရတာ ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
● စကားေျပာတာ ဘယ္လို တင္းသြားတယ္။
● ဘယ္လို ေဒါသအသံေတြ ပါသြားတယ္။
● ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဆက္ၿပီးေတာ့ လူေတြကို ဘယ္လို Negative ျမင္တယ္။ အဲ့ဒါေလး။
★ ကုိယ့္ဘက္က ဒီလိုပဲ။ ကိုယ္ေျပာတာကို မႀကိဳက္တဲ့လူတစ္ေယာက္။
အစည္းအေ၀းထဲမွာ ကိုယ္ေျပာတာကို မႀကိဳက္တဲ့လူတစ္ေယာက္၊
သူလည္းပဲ ကိုယ့္လိုပဲ သူ႔ရဲ႕ Pain ၊ နာက်င္မႈ ရွိတယ္။
မႀကိဳက္ဘူးဆိုတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း နာက်င္မႈျဖစ္တယ္။
မေန႔ကေျပာခဲ့တဲ့ emotion အႀကီးစား ႏွစ္ခုပဲ ရွိတယ္။
ႀကိဳက္တာနဲ႔ မႀကိဳက္တာ။
★★ အခုဟာက မႀကိဳက္တာကို ေျပာေနတာ။
မႀကိဳက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေန႔စဥ္ေတြ႔ေနရတယ္။
မႀကိဳက္တဲ့လူ၊ မႀကိဳက္တဲ့အသံ၊ မႀကိဳက္တဲ့အရာ၊ မႀကိဳက္တဲ့အစားအစာ၊
ဘယ္ေလာက္ပဲ ေရွာင္ေရွာင္၊ သူက ေတြ႔ႏိုင္ဖို႔အလားအလာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ.. ေတြ႔တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီ emotion က အကုန္လံုးကို လႊမ္းမိုးမသြားေအာင္၊ ဘယ္လို manage လုပ္မတုန္း။
‪#‎အဲ့ဒီေတာ့‬ အစည္းအေ၀းအတက္မ်ားတဲ့သူဆိုရင္
● အစည္းအေ၀းတက္တဲ့ေနရာကို စိတ္ကို ျပန္ပို႔လိုက္၊
● ျပန္ျမင္ေအာင္ၾကည့္။
● ေနာက္ၿပီးေတာ့ မိမိနဲ႔ အျမင္ခ်င္းမတူတဲ့လူတစ္ေယာက္ကို ျမင္ေအာင္ၾကည့္။
● သူေျပာတဲ့စကား ျပန္ၿပီးေတာ့ ၾကားေအာင္ နားေထာင္၊
● နားေထာင္ၿပီး မိမိရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ ဘယ္လိုေနတုန္း။
အဲဒါေလး။ မထင္ရွားေသးဘူးဆိုရင္ ေနာက္တစ္ေယာက္၊ မထင္ရွားေသးဘူးဆိုရင္ ေနာက္တစ္ေယာက္။ ဒီ အစည္းအေ၀းမဟုတ္ရင္ ေနာက္အစည္းအေ၀းတစ္ခု။ ေနာက္အစည္းအေ၀းတစ္ခု၊ အဲ့ဒီလိုၾကည့္။
★ ဒီ emotion, negative emotion ကို manage မလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္
မိမိမွာ အာဏာရွိေလ၊ အာဏာမ်ားေလ အႏၲရာယ္မ်ားေလပဲ။
★ အာဏာမရွိရင္လည္းပဲ ဒီ negative emotion က ကိုယ့္ကိုယ္ျပန္ၿပီးေတာ့ အႏၲရာယ္ျပဳေနတာ။
★ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ emotion ေတြ႔ေအာင္ရွာပါ။
● မႀကိဳက္တဲ့ဟာ။
● စာဖတ္လိုက္လို႔ မႀကိဳက္တာ။
● အစည္းအေ၀းထဲမွာ လူတစ္ေယာက္ေျပာတာကို မႀကိဳက္လို႔ စိတ္ထဲမွာ reaction ျဖစ္တာ။
● ေဒါသျဖစ္တာ။
● အဲ့ဒီေဒါသက ဘယ္လိုျဖစ္တာ။
● အဲ့ဒီ ေဒါသထဲကို ေရာက္ေအာင္ ၀င္ၾကည့္ပါ။
● ျပန္၀င္ၾကည့္ပါ။ Assess လုပ္တာေပါ့ေနာ္။
★ ဒီလိုလုပ္ထားတယ္။ ေလ့က်င့္ထားတယ္ဆိုရင္ အဲ့လို reaction ေတြ ေပၚလာတာနဲ႔ ကိုယ္က ခ်က္ခ်င္း ဖမ္းမိတယ္။ ဖမ္းမမိဘူး။ သူလြတ္သြားတယ္ဆိုရင္ သူ႔ဟာသူ ႀကီးထြားသြားတယ္။ ဒါက အစည္းအေ၀းထဲမွာ။
‪#‎ေနာက္တစ္ခုက‬ အစားအေသာက္၊။
● ကိုယ္မႀကိဳက္တဲ့ အစားအေသာက္တစ္ခု ျပန္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားလိုက္၊
● ဆိုင္မွာ သြားစားလို႔ မႀကိဳက္တာနဲ႔၊
● မတန္ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အႀကိမ္ေတြရွိတယ္။ ပိုက္ဆံေပးရတာ မတန္ဘူး။ ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
● သူတို႔ ေဖ်ာ္တဲ့ေကာ္ဖီက ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
● လက္ဖက္ရည္က ဘယ္လိုျဖစ္တယ္။
အဲ့ဒီဟာေတြကို ျပန္ေတြးၾကည့္။
★ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ reaction ဘယ္လိုရွိလဲဆိုတာ အဲ့ဒါေလး ျပန္ၿပီးေတာ့ in touch ျဖစ္ေအာင္လုပ္။
♡ နံပါတ္တစ္က ေျပာတာ။ နားကေနၾကားတာကို react လုပ္တာ။
♡ နံပါတ္ႏွစ္က လွ်ာ၊ စားတာေလး ကို react လုပ္တာ။
♡ နံပါတ္သံုး မ်က္စိ။
● လူတစ္ေယာက္ကို ၀တ္ထားတဲ့အေရာင္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊
● ဒါမွ မဟုတ္ သြားပံု၊ လာပံုပဲျဖစ္ျဖစ္၊
● ေနပံုထိုင္ပံုပဲျဖစ္ျဖစ္၊
● ကိုယ္ စိတ္ထဲမွာ နည္းနည္း ကန္႔လန္႔ကန္႔လန္႔ ့ျဖစ္ေနတဲ့
အဲ့ဒီတစ္ေယာက္ကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ၾကည့္။
★ သူ႔ကိုၾကည့္တာထက္ ကိုယ့္ကိုယ္ ၾကည့္တာ။
သူ႔ကို ကိုယ္က မွန္လုပ္ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ကို ျပန္ျမင္ေအာင္ၾကည့္တာ။
သူကမွန္ပဲ။ ၾကည့္မွန္။
အဲ့ဒီ ၾကည့္မွန္ထဲကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္မ်က္ႏွာကိုယ္
ျပန္ၿပီးေတာ့ ျမင္ေအာင္ၾကည့္တာ။ ျပန္ၾကည့္တာ။
အဲ့လို ၾကည့္ႏိုင္တဲ့ အခါက်မွ "အတၱာနံ ဒမယႏၲိ ပ႑ိတာ" ဆိုတာ ။
ပညာရွိေတြက မိမိကိုယ္ကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ျမင္တယ္။ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆံုးမႏိုင္တယ္။
ဒါ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆံုးမတာ။
ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆံုးမႏိုင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္က်မွ ေက်ာင္းမွာဆိုရင္လည္း ေက်ာင္းမွာ။ အိမ္မွာ ဆုိရင္လည္း အိမ္မွာ။ ကုမၸဏီဆိုရင္လည္း ကုမၸဏီမွာ control လုပ္လို႔ရတယ္။
★ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြက ဒီဟာကို အသံုးျပဳေနတယ္။
စာအုပ္အႀကီးႀကီးရွိတယ္။ emotional intelligence, Daniel Goleman ေရးတာ။ California တကၠသိုလ္ မွာ psychologist Professor၊
ဗုဒၶဘာသာေလ့လာတာ ႏွစ္သံုးဆယ္ေလာက္ရွိၿပီ။ ဒီ professor ရဲ႕ Emotional intelligence ကိုမာၻေပၚမွာ နာမည္ႀကီး corporate ေတြ ဒီစာအုပ္ကို Text Book လုိ အသံုးျပဳတယ္။