Emotion Management & Mindful Compassion တရားပြဲသင္တန္း (Part 2 - B)

Emotion Management & Mindful Compassion တရားပြဲသင္တန္း (Part 2 - B)
☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆
🔯 Emotion (စိတ္ခံစားမႈ) ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ထင္ရွားအားေကာင္းတဲ့ စိတ္ခံစားမႈမ်ိဳးလို႔ အေနာက္တိုင္းလူေတြက ေယဘုယ်နားလည္ထားၾကတယ္။ ဒီ စိတ္ခံစားမႈဟာ ေတြးေခၚမႈ (reasoning) ေတြနဲ႔ အသိဥာဏ္ (Knowledge) တို႔နဲ႔ ခြဲျခားၿပီးသိရွိႏိုင္တယ္။
လူေတြသိတာက စိတ္ခံစားမႈ (emotion) က အသိဥာဏ္နဲ႔ မပတ္သက္ဘူး။ ဆင္ျခင္ဥာဏ္နဲ႔ မပတ္သက္ဘူး။ ဆင္ျခင္ဥာဏ္က တစ္ခု၊ စိတ္ခံစားမႈ (emotion) တစ္ခု၊
ဆင္ျခင္ဥာဏ္က စိတ္ခံစားမႈ (emotion) ကို ထိန္းခ်ဳပ္ (control လုပ္) တယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ေရွးက အေနာက္တိုင္း စကၤာပူပညာရွင္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ (Cambridge က) ပညာရွင္ေတြက အဲ့လို ယူဆၾကတယ္။ အသိဥာဏ္နဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ (control လုပ္) လို႔ရတယ္။
★ ဗုဒၶဘာသာက်ေတာ့ ဟိုဘက္ ဒီဘက္ အကုန္လံုး အေၾကာင္းအက်ိဳးဆင္ျခင္တဲ့ ေနရာမွာ စိတ္ခံစားမႈ (emotion) က ဆင္ျခင္မႈ ဥာဏ္ကို အႏိုင္ယူသြားတာလည္း ရွိတယ္။
★ စိတ္ခံစားမႈ (emotion) က ေတြးေခၚမႈဥာဏ္ကို အေရာင္ေျပာင္းၿပီး၊ အေရာင္တင္ေပးတာေတြ ရွိတယ္။
ဥပမာ ဒီ ႏွင္းဆီပန္းကိုႀကိဳက္တယ္။ ဒီအေရာင္ပဲႀကိဳက္တယ္။ အနီေရာင္ပဲ ႀကိဳက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ယူလာတဲ့သူကို မႀကိဳက္ဘူး။ ႀကိဳက္တာနဲ႔ မႀကိဳက္တာ ေရာေနတယ္။
စိတ္ခံစားမႈ ေရာေထြးျခင္း (Mix Emotion) ေခၚတယ္။
● ဒီေနရာမွာ ႀကိဳက္တာလည္း ရာႏႈန္းျပည့္မရွိေတာ့ဘူး။
● မႀကိဳက္ဘူးလား ဆိုရေအာင္လည္း ကိုယ္ႀကိဳက္တဲ့ပန္းျဖစ္ေနတယ္။
● ႀကိဳက္တယ္ဆိုေပမယ့္ ယူလာတဲ့သူကို မႀကိဳက္ဘူး။
တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း ေျပာဦးမယ္။
ယူလာတဲ့သူကိုလည္း ႀကိဳက္ပါတယ္။
ပန္းလည္း ႀကိဳက္ပါတယ္။
ဘာလို႔ ဘုန္းႀကီးေရွ႕မွာ ႏွင္းဆီပန္းက ေရာက္ေနရတာလဲ။
ဒါမ်ိဳးေလးေတြ ျဖစ္တယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ အဲ့လို အေတြးေတြ ေပၚလာတယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီ စိတ္ခံစားမႈ (emotion) က (mix) ေရာေထြးသြားတယ္။ သၿဂိဳဟ္၊ အေျခခံအဘိဓမၼာထဲမွာဆိုရင္ သီးသန္႔ရွိတယ္။ ဘယ္ပံုစံမ်ိဳး ေရာသြားတာလဲဆိုေတာ့ ... တစ္ခ်ိဳ႕က်ေတာ့ သူက သူ႔ရဲ႕ law (စနစ္) ေတြရွိတယ္။ တီဗီဆိုရင္ Channel (လမ္းေၾကာင္း) ေပါ့။ လူက Channel (လမ္းေၾကာင္း) ေျခာက္ခု ရွိတယ္။
● မ်က္စိဆိုတဲ့ Channel ၊
● နားဆိုတဲ့ Channel ၊
● ႏွာေခါင္းဆိုတဲ့ Channel၊
● လွ်ာ Channel ၊
● ခႏၶာကိုယ္Channel ၊
● စိတ္Channel ၊
အဲ့ဒီထဲမွာ သူက ေရာသြားတယ္။ အဲ့ဒါကိုပဲ ဒြါရသခၤါ။
တစ္ခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း ဘယ္ေနရာမွာ ေရာသလဲဆိုရင္ Function (လုပ္ငန္းေဆာင္တာ) မွာ သြားၿပီးေတာ့ mix (ေရာ) ျဖစ္တာ။ ကိစၥသခၤါ။
တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက သူ႔ရဲ႕ base မွာ သြားၿပီးေတာ့ ေရာတယ္။ ၀တၱဳသခၤါ။ အဲ့ဒါမ်ိဳးေတြေပါ့။
ဒါ့ေတာ့ထားေတာ့။ ဒါက အဘိဓမၼာေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ။
★ ဒီေန႔ဆိုလိုတာကေတာ့ emotion (စိတ္ခံစားမႈ) အေရးႀကီးတယ္။ emotion (စိတ္ခံစားမႈ) အေၾကာင္းမသိလို႔ရွိရင္ သတိပ႒ာန္ ေလ့လာရခက္တယ္။ ကိုယ္က သတိပ႒ာန္ေတာ့ လုပ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီ သတိပ႒ာန္နဲ႔ ကိုယ့္ကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ relate (ဆက္စပ္ျခင္း) လုပ္လို႔ မရဘူး။ ဆက္စပ္ယူလို႔မရဘူး။ တခါတခါ သမာဓိအသံုးျပဳၿပီးေတာ့ အဲ့ဒီ emotion ကို ပိတ္ထားတယ္။ ဖိထားတယ္။
★ emotion တစ္ခုကို ကိုယ္က suppress (ဖိႏွိပ္)ထားတယ္။ ဖံုးဖိထားတယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီေနရာမွာ စိတ္အင္အား ပိုသံုးရပါတယ္။ mental energy (စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာစြမး္ရည္) ပိုသံုးရပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပင္ပန္းတယ္။
★ မင္းႀကိဳက္ရဲ႕လား လာၿပီးေတာ့ ေမးတယ္။
မႀကိဳက္ဘဲနဲ႔ ႀကိဳက္တယ္လို႔ ဟန္ေဆာင္ရင္ အရမ္းပင္ပန္းတယ္။
ဘာျဖစ္လို႔တုန္းဆိုရင္ မႀကိဳက္တဲ့စိတ္ကို ဖံုးဖိထားရတယ္။
★ ဒီဟင္းႀကိဳက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လူေရွ႕မွာမို႔လို႔ ဣေႄႏၵေလးနဲ႔စားေနရၿပီ။
အဲ့ဒါဆိုရင္ ဖံုးဖိထားရတယ္။ မလြတ္လပ္ဘူး။
ကိုယ့္ကိုယ္ျပန္ၿပီးေတာ့ suppress (ဖိႏွိပ္) ထားတာ။
★ suppression (ဖိႏွိပ္မႈ) ဆိုတာ ဒီရင္ထဲမွာ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ျပန္လုပ္ေနတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လုပ္ေနတာလဲဆိုရင္ "မသိလို႔"။
ႀကိဳက္တဲ့စိတ္၊ မႀကိဳက္စိတ္ကုိ ဘယ္လို ကိုင္တြယ္ရမလဲဆိုတာ မသိလုိ႔။
မသိတာကို ပါဠိလို အ၀ိဇၨာလို႔ ေခၚတယ္။
★ မသိလို႔ ဖုံးဖိတဲ့ activities၊ suppress activities (ဖိႏွိပ္မႈေတြ) ျဖစ္ေပၚတယ္ ... သခၤါရ။ အ၀ိဇၨာပစၥယာသခၤါရ ျဖစ္တယ္။ ဒီမွာတင္ ျဖစ္တယ္။
အဲ့ဒီေတာ့ ကိုယ့္ emotion အေၾကာင္း ကိုယ္မသိရင္ ဒီ emotion က သူ ျဖစ္ခ်င္ရာ ျဖစ္လာမယ္။ အဲ့ဒီ သခၤါရက မနက္ကေျပာတဲ့ ေမာင္းတဲ့သူမပါတဲ့ျမင္းလွည္းလို ေရာက္ခ်င္ရာ ေရာက္သြားမယ္။